تصور کنید دانشجوی سال اول کتابداری و اطلاع‌رسانی هستید و هنوز اطلاعات دقیقی از این رشته و اوضاع و احوال آن ندارید. فقط شنیده‌اید که کتابداری قرنها سابقه حرفهای و حدود نیم قرن سابقه دانشگاهی در این کشور دارد، و از گذشته تا امروز فراز و فرودهای فراوانی را پشت سر گذاشته است. آن‌گاه کنجکاوید که درباره مسائل اساسی آن بیشتر بدانید و افراد تاثیرگذار در این حوزه را بیشتر بشناسید. یا اساساً ممکن است بخواهید بدانید امروزه در این رشته چه خبر است و چه اتفاقاتی در آن رخ می‌دهد.
برای پاسخ به پرسش اول می‌توانید به منابعی مثل دائره‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی مراجعه کنید؛ و برای پاسخ به پرسش دوم شاید مرور مجلههای تخصصی این رشته مفید باشد. اما آنچه در این منابع خواهید یافت پاسخگوی تمام کنجکاوی شما نخواهد بود. چرا که مثلاً مجلههای تخصصی کتابداری و اطلاع‌رسانی، مثل دیگر رشته‌های دانشگاهی، جایگاه انعکاس تحقیقات و گزارشهای پژوهشی این رشته است و در آنها اثری از مصاحبه با اهالی آن رشته، یادداشتهای کوتاه و غیر رسمی، نقد و معرفی کتاب، انعکاس رخدادهای حرفهای، طنز، دیدگاهها و نظرات دانشجویان نمی‌بیند. اما اگر بدانید مجله‌ای رایگان در این رشته منتشر می‌شود که دقیقاً به همین بحثها می‌پردازد، به احتمال زیاد مشتاق مطالعه آن خواهید بود. فعلاً در حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی این نشریه ویژه «عطف» است.
عطف نشریه‌ای الکترونیکی است که توسط کتابداران و برای کتابداران تولید می‌شود. به هیچ نهاد و سازمانی وابسته نیست و خواندن و نوشتن در آن نیز کاملاً داوطلبانه است. به سخنی دیگر هیچکس مجبور نیست برای عطف بنویسد و هیچکس هم مجبور نیست مطالب آن را بخواند. اگر کسی برای عطف مطلبی می‌نویسد یعنی حرفی برای گفتن دارد. حرفی که بر گرفته از یک اندیشه است و صاحب آن اندیشه فقط دلش می‌خواهد دیگران را در این اندیشه سهیم کند. ظاهراً هیچ امتیازی هم از این کار نصیبش نخواهد شد و توقع هیچ پاداشی هم ندارد. خواننده عطف هم فقط چون تشنه دانستن و کنجکاو در آموختن است، به مطالعه عطف می‌پردازد. چرا که قرار نیست از مقاله‌های عطف پرسش امتحانی استخراج شود و در کنکور کارشناسی ارشد هم از مطالب آن پرسیده نخواهد شد. بنابراین، تا این مرحله مهمترین ویژگی عطف داوطلبانه بودن نوشتن و خواندن آن است.
اگر کسی برای عطف مطلبی می‌نویسد یعنی حرفی برای گفتن دارد. حرفی که بر گرفته از یک اندیشه است و صاحب آن اندیشه فقط دلش می‌خواهد دیگران را در این اندیشه سهیم کند. ظاهراً هیچ امتیازی هم از این کار نصیبش نخواهد شد و توقع هیچ پاداشی هم ندارد. خواننده عطف هم فقط چون تشنه دانستن و کنجکاو در آموختن است، به مطالعه عطف می‌پردازد
ویژگی دیگر عطف که آن را از تمام نشریه‌های این رشته متمایز می‌سازد «تعاملی بودن» آن است. شاید عطف تنها نشریه کتابداری و اطلاع‌رسانی فارسی باشد که خوانندگان در حین مطالعه مطالب آن می‌تواند بلافاصله نظر و دیدگاه خود را منعکس کنند. به این ترتیب خواننده خود به نویسنده تبدیل می‌شود و در تکامل آن مطلب نقش ایفا می‌کند. در نتیجه، پس از انتشار هر مطلب جدید در عطف راه برای تکمیل و تکامل آن باز است و همه خوانندگان می‌توانند در نقش «نویسنده همکار» سهمی در تولید آن اثر ایفا کنند. مثلاً یکی از یادداشتهایی که تا کنون برای عطف نوشته‌ام مقاله‌ای بوده با عنوان «بهترین کتابخانه دنیا کجاست؟». از مهرماه امسال تا کنون ۱۹ نفر دیدگاههای خود را درباره این موضوع در بخش نظرات آن نوشته‌اند. به این ترتیب در این چند ماه آن مقاله رشد کرده و در آینده نیز با افزودن دیدگاههای تازه به اثر جدیدی تبدیل خواهد شد.
ویژگی دیگر عطف ماهیت کاملاً الکترونیکی آن است. این نشریه به صورت الکترونیکی متولد شده و به همین صورت نیز به حیات خود ادامه می‌دهد. عطف نسخه کاغذی ندارد و از این جهت طرفدار حفظ محیط زیست است و برای انتشار آن شاخه هیچ درختی شکسته نشده است. شاید از خود بپرسید، با وجود این همه نشریه الکترونیکی در همه زمینه‌های ممکن، این ویژگی چه اهمیتی دارد؟ اتفاقاً نکته اصلی همین است که با وجود این همه نشریه الکترونیکی در همه رشته‌ها و حرفه‌ها و موضوعها، تا امروز سهم کتابداران در تولید مطالب کاملاً الکترونیکی این رشته ناچیز بوده است. بنابراین، تولد عطف گام موثری در افزایش تولید مطالب فارسی برخط (online) در زمینه کتابداری و اطلاع‌رسانی محسوب می‌شود. این درحالی است که تنها درصد ناچیزی از مطالب چاپی تولید شده در این رشته نسخه الکترونیکی خود را در اینترنت دسترس پذیر ساخته‌اند. در نتیجه جایگاه این رشته در فضای مجازی بسیار کمتر از جایگاه چاپی آن است و عطف برای بهبود وضع موجود گام موثری برداشته است.
ویژگی دیگر عطف نقش ارزنده‌ای است که در ثبت «تاریخ شفاهی» رشته و حرفه کتابداری و اطلاع‌رسانی ایفا می‌کند. آنچه تاکنون در بخش گفتگوهای عطف ثبت شده است، در آینده مستندات ارزشمندی برای محققانی است که درباره تحولات این حوزه تحقیق می‌کنند. حرفهای ناگفته‌ای که فقط در عطف گفته شده و از حافظه فردی به حافظه جمعی انتقال یافته است.
سرانجام عطف در قالب یک اقدام فرهنگی داوطلبانه جایگاهی برای تبادل افکار و اندیشه‌ها فراهم آورده است. انعکاس رخدادهای رشته کتابداری و اطلاع‌رسانی در عطف می‌تواند زمینه‌ساز رشد و بالندگی این رشته باشد. بویژه آنکه مطالبی که در آن منتشر می‌شود، معمولاً از حد تعارف و تمجیدهای معمول فراتر رفته و اغلب با انتقادهای سازنده همراه است. بر این اساس، عطف برای کتابداران و متخصصان اطلاع‌رسانی عرصه‌ای برای تمرین نقد سازنده و تحمل شنیدن آن است.
ویژگی دیگر عطف نقش ارزنده‌ای است که در ثبت «تاریخ شفاهی» رشته و حرفه کتابداری و اطلاع‌رسانی ایفا می‌کند. آنچه تاکنون در بخش گفتگوهای عطف ثبت شده است، در آینده مستندات ارزشمندی برای محققانی است که درباره تحولات این حوزه تحقیق می‌کنند. حرفهای ناگفته‌ای که فقط در عطف گفته شده و از حافظه فردی به حافظه جمعی انتقال یافته است.
هرچند عطف ویژگیهای ارزشمند دیگری نیز دارد، اما فعلاً به همین مختصر بسنده می کنم. چرا که به نظرم وجود همین چند ویژگی ممتاز برای یک نشریه کافی است تا در راهی که در آن گام نهاده استوار باشد و آرام و امیدوار به حرکت خود ادامه دهد. با آرزوی موفقیت روزافزون برای همه نویسندگان و خوانندگان عطف.
