مقدمه
داستان یک جلسهء دفاع فرضی را – که کم و بیش در اغلب چنین جلساتی رخ می‌دهد – در بخش نخست این یادداشت خواندید. اکنون در بخش دوم و پایانی آن ، هفت توصیه ساده برای کاستن از نگرانی حضور در این جلسه و افزایش کارآیی آن ارائه میشود. امید آنکه این چند توصیه برای دانشجویانی که در آستانهء دفاع از پایان‌نامه هستند، تا حدودی مفید و کاربردی باشد.
توصیه نخست: جلسه دفاع را جدی بگیرد، اما نه خیلی جدی!
جلسه دفاع برای دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) آزمونی مهم و خاطره‌ای به یادماندنی است. زیرا در این جلسه مجوز فراغت از تحصیل آنان صادر می شود و نمرهء نهایی پایان‌نامه‌ای، که ماه‌ها برای نگارش و تدوین آن تلاش کرده‌اند، مشخص خواهد شد. در بسیاری از دانشگاه‌های ایران و جهان، جلسه دفاع آخرین آزمونی است که دانشجویان این مقاطع پیش از اخذ مدرک تحصیلی خود می‌گذرانند و باید برای آن کاملاً آماده باشند.
بخش نخست این جلسه ارائه گزارش شفاهی دانشجو از مراحل تحقیق خود و یافته‌های آن است. بخش دوم زمان شنیدن نظرات داوران و پاسخ به پرسشهایی است که مطرح میکنند. هیئت داوران پرسش‌های خود را بر اساس متن پایان‌نامه که قبلاً خوانده‌اند؛ و گزارش شفاهی دانشجو که در جلسه شنیده‌اند مطرح می سازند.
به این ترتیب، موفقیت در این جلسه نقش مهمی در زندگی تحصیلی دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی دارد؛ و بدیهی است آنان که چند ماه درگیر انجام پژوهش پایان‌نامه و نگارش گزارش آن بوده‌اند، برای ارائهء نتایج آن نگران باشند. اما فراموش نکنیم که بخشی از ارزیابی داوران مبتنی بر توان ارائه مطالب و مهارت دانشجویان در پاسخگویی به پرسش‌هاست؛ و این نگرانی از توان آنان خواهد کاست. در نتیجه، هر چه دانشجویان آرامش بیشتری داشته باشند، با سهولت بیشتری می‌توانند پاسخگوی پرسش‌های داوران باشند. پس به خاطر داشته باشید، نخستین وظیفه شما در جلسه دفاع این است که آرامش خود را حفظ کنید، و به زبانی ساده بر اعصابتان مسلط باشید. تکنیک‌های متعددی برای حفظ آرامش در شرایط استرس زا وجود دارد که می‌توانید از آنها استفاده کنید. یکی از این تکنیک‌های ساده چند دقیقه نفس عمیق همراه با تمرکز بر فرایند دم و بازدم است. تکنیک‌های بیشتر را می‌توانید از آثار مرتبط در این زمینه مطالعه کنید.
ضمن آنکه اگر شما تمام توان خود را برای برگزاری بهتر این جلسه بکار برید همین کافی خواهد بود و دلیلی برای نگرانی نیست. ما نمی‌توانیم فراتر از توان جسمی، ذهنی و روانی خود کاری انجام دهیم و باید با این واقعیت روبرو شویم. فقط می‌توانیم با تمرین‌های مختلف این توان را بهبود بخشیم و خود را برای موقعیت‌های دشوارتر آماده سازیم. جلسه دفاع هم تمرینی برای مدیریت جلسه‌ای است که تاثیر مهمی در سرنوشت تحصیلی شما دارد و شما باید از این تمرین استقبال کنید و آن را به فال نیک بگیرید. ضمناً فراموش نکنید که هر روز صدها جلسهء دفاع در رشته‌های گوناگون و در دانشگاه‌های مختلف دنیا برگزار می شود و دانشجویانی که ممکن است تجربه و توان کمتری از شما داشته باشند، این آزمون را با موفقیت پشت سر می‌گذارند و دلیلی ندارد که شما یکی از آنان نباشید.
توصیه دوم: پیش از جلسه از درستی و کارایی امکانات صوتی و تصویری سالن برگزاری جلسه اطمینان یابید.
تجربهء چند سالهء نویسنده از حضور در جلسه‌های دفاع نشان می‌دهد که کمتر جلسه‌ای است که با مشکلات ویدئو پروژکتور یا ناهمخوانی فونت‌های فایل پاورپوینت مواجه نشود. بر این اساس، پیشنهاد میشود بین یک تا نیم ساعت پیش از برگزاری جلسه به سالن مربوطه مراجعه کنید و از سلامت دستگاه‌های رایانه‌ای آنجا مطمئن شوید. ضمناً بهتر است فایل پاورپوینت ارائه خود را در دو فرمت ۲۰۰۳ و ۲۰۰۷ ذخیره کنید تا مشکلی در اجرای آن نداشته باشید. اگر این فایل را در فلش ذخیره کرده‌اید، بهتر است در دو فلش مجزا ذخیره شده باشد، تا در صورت بروز مشکل در یکی، امکان استفاده از دیگری باشد. ضمناً ارسال نسخه‌ای از آن به نشانی ایمیل خودتان به عنوان پشتیبان سوم نیز توصیه‌ای تکمیلی است. زیرا ممکن است به هر دلیل دستگاه مستقر در سالن توانایی کپی فایل شما را از فلش نداشته باشد، که در این صورت می‌توانید آن را از ایمیل خود دریافت کنید. ضمناً فقط به امکانات رایانه‌ای توجه نکرده و قلم و کاغذ هم برای یادداشت نظرات داوران همراه داشته باشید.
توصیه سوم: هر چه تعداد اسلایدهای فایل پاورپوینت کمتر و متن هر یک موجزتر باشد، بهتر است.
فرصت شما برای ارائه گزارش شفاهی محدود و بین ۲۰ دقیقه تا نیم ساعت است. بنابراین، تعداد اسلایدها باید متناسب با این زمان باشد. مثلاً اگر بخواهد برای هر اسلاید حدود یک دقیقه وقت اختصاص دهید، آنگاه تعداد آنها باید بین ۲۰ تا ۳۰ عدد باشد. بنابراین، مراقب باشید تعداد اسلایدها بیش از این نباشد. ضمن آنکه متن هر اسلاید باید کاملاً موجز، مختصر و تیتروار تدوین شود. زیرا نه شما و نه حاضران در جلسه فرصتی برای مطالعه متن‌های طولانی ندارید. بهتر است هر اسلاید حاوی چهار یا پنج سطر، و هر سطر شامل پنج تا هشت کلمه باشد.
فراموش نکنید که استفاده از اسلاید برای یادآوری نکته‌های اصلی در سخنرانی شماست و قرار نیست کل مطلب را در خود جای دهد. استفاده از تصاویر بزرگ و حجیم نیز در فایل پاورپوینت بی‌دلیل آن را سنگین ساخته و ممکن است نمایش فایل را با دشواری مواجه سازد. بنابراین، تصاویر مورد نیاز را کوچک و با حجم کم انتخاب کنید.
توصیه چهارم: گزارش پژوهش خود را همچون داستانی جذاب و به زبانی ساده روایت کنید.
بعضی از دانشجویان در ارائه گزارش شفاهی خود محتوای فایل پاورپوینت را روخوانی میکنند؛ یا متنی کاملاً رسمی را که قبلاً آماده کرده‌اند برای حاضران می‌خوانند. این روش دو اشکال عمده دارد. نخست آنکه وقتی شما متن پاورپوینت را برای اعضاء جلسه می‌خوانید، آنان نمی‌دانند به شما گوش دهند یا همراهتان همان متن را دنبال کنند. در این صورت ارتباط چندانی بین سخنران و شنوندگان برقرار نمی‌شود. ضمن آنکه جلسهء دفاع کاملاً خشک و رسمی خواهد بود و به تدریج شنوندگان دچار خستگی و ملال خواهند شد. برای حل این مشکل می‌توانید داستان پژوهش خود را به زبانی ساده روایت کنید. بدیهی است همهء علاقه‌مندان می‌توانند پس از جلسه متن پایان‌نامه را مطالعه کنند و نیازی نیست شما آن را برایشان بخوانید. مخاطبان شما آنجا حاضر شده‌اند که داستان پژوهش را از زبان شما بشنوند. نه اینکه متنی که نوشته‌اید برایشان بخوانید.
در این روایت می‌توانید به چگونگی یافتن این موضوع و انگیزه‌ای که از انتخاب آن داشتید اشاره کنید. با چند مثال ساده نیز می‌توانید به تبیین اهمیت موضوع بپردازید. اشاره به مهمترین یافته‌های تحقیق نیز بخش دیگری از این روایت است. ضمناً فراموش نکنید که حتماً به مهمترین یافته تحقیق خود و آنچه بیش از بخش‌های دیگر آن برایتان جالب بوده است، اشاره کنید.
توصیه پنجم: بهتر است گزارش شما با طرح یک پرسش یا اشاره به یک مسئلهء مهم شروع شود.
سخنرانی در یک همایش یا جلسه دفاع شکلی از ارتباط شفاهی است و باید گوینده بتواند پیام خود را به روشنی و بدون ابهام به شنوندگان برساند. اما او زمانی در ساخت و انتقال این پیام موفق است که بتواند اشتیاق کافی برای شنیدن این پیام را در مخاطبان ایجاد کند. یکی از روش‌های ایجاد این اشتیاق طرح پرسشی است که همچون بارقه‌ای در ذهن آنان، زمینه لازم را برای شنیدن ادامهء مطالب فراهم آورد. بنابراین، در ابتدای صحبت پرسشی دربارهء موضوع تحقیق مطرح سازید تا آنان برای شنیدن پاسخ آن مشتاق شوند. پاسخی که پژوهش شما برای آن یافته و بر اساس داده‌های گردآمده مستند و موثق است.
ضمناً این پرسش میتواند درباره یکی از مفاهیم اصلی و عمدهء تحقیق شما باشد. مفهومی که جدید و نوآورانه باشد و حاضران را برای شنیدن تعریف آن کنجکاو سازد. مثلاً اگر تحقیق شما دربارهء سهم سرمایه اجتماعی در مدیریت موفق کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی است، می‌توانید در ابتدای جلسه تعریفی از انواع سرمایه و با تاکید بر سرمایه اجتماعی و مفاهیم مرتبط به آن نظیر سرمایه نمادین ارائه کنید.
توصیه ششم: برای پاسخ به پرسش‌های پرتکرار داوران آماده باشید.
برخلاف گمان برخی از دانشجویان، داوران قابل پیش بینی هستند. کافی است خودتان را جای داور بگذارید و با پرسش های پرتکرار آنان آشنا باشید. راستی اگر شما جای داور بودید، چه پرسشهایی مطرح می‌کردید؟ بدیهی است که پرسش‌های احتمالی آنان محدود است و شما باید برای پاسخ به آنها آماده باشید. مثلاً تجربه نشان داده است، بیش از یک سوم پرسش‌های داوران از فصل نخست پایان‌نامه است. پس به احتمال زیاد داور دربارهء ماهیت مسئله‌ای که دربارهء آن تحقیق کرده‌اید و اهمیت و ضرروت پرداختن به آن از شما خواهد پرسید. پرسش بعدی او احتمالاً دربارهء هدف تحقیق، چگونگی تدوین پرسش‌ها یا فرضیه‌هاست. زیرا این سه به یکدیگر مرتبطند و همواره پس از بیان مسئله، این وظیفهء محقق است که به روشنی هدف خود را از انجام تحقیق مطرح کند؛ که معمولاً بازتابی از آن در پرسش‌ها یا فرضیه‌های او دیده میشود.
پرسش پرتکرار بعدی دربارهء جامعیت و سطح تحلیل در مرور پیشینهء پژوهش یا همان ادبیات تحقیق است. معمولاً به دلیل آشنایی داوران با قلمرو موضوع مورد بحث، آنان از منبع یا منابع مهمی اطلاع دارند، که ممکن است در تحقیق شما از قلم افتاده باشد. در این صورت باید از داور سپاسگزار باشید و در نسخه نهایی به آن منبع یا منابع مطرح شده استناد کنید.
پس از پیشینه پژوهش، نوبت به روش تحقیق می‌رسد. به احتمال قریب به یقین داور دربارهء روش شناسی پژوهش پرسش یا پرسشهایی مطرح خواهد کرد. زیرا روش شناسی همچون ستونی مرکزی است که هر تحقیق بر بنیاد آن استوار است. بنابراین، تقریباً مطمئن هستیم بحثی در این زمینه مطرح خواهد شد. شما باید آماده باشید که به چند پرسش روش شناختی پاسخ گویید: چرا این روش مشخص را در تحقیق خود انتخاب کرده‌اید؟ امتیاز این روش نسبت به روش‌های مشابه چه بوده است؟ این روش را در عمل چگونه اجرا کرده‌اید؟ در اجرای آن با چه موانع و مشکلاتی مواجه بوده‌اید و چگونه از آنها عبور کرده‌اید؟
پرسش پرتکرار بعدی دربارهء یافته‌های تحقیق و نتیجه‌گیری نهایی است. چگونگی ارائه یافته‌ها، چگونگی تنظیم جدولها و ترسیم نمودارها از جمله مباحث متداول در جلسه‌های دفاع است که باید برای آنها آماده باشید.
سرانجام تقریباً می‌توانید مطمئن باشید که داور دربارهء تفسیر نهایی شما از یافته‌های تحقیق که در فصل پنجم مطرح میشود، خواهد پرسید. زیرا یافته‌های هر تحقیق زمانی ارزشمند است که با تفسیر محقق همراه باشد. به بیانی ساده‌تر تفسیر شما همان پاسخی است که به پرسش‌های پژوهش می‌دهید و باید مبتنی بر یافته‌های عینی تحقیق باشد. مثلاً اگر نتایج آزمون آماری نشان دهد که فرضیهء تحقیق پذیرفته شده است، شما باید بتوانید این پذیرش را معنا کنید و به روشنی توضیح دهید.
توصیه هفتم: شنوندهء خوبی باشید و به جلسه دفاع همچون فرصتی برای یادگیری بنگرید.
در جلسه دفاع علاوه بر مهارت در سخنرانی، باید مهارت کافی در شنیدن فعال نیز داشته باشد. حتی می‌توان گفت اهمیت مهارت شنیدن در این جلسه اگر بیشتر از مهارت در سخنرانی نباشد، بی‌تردید کمتر از آن نیست. بارها در جلسه‌های دفاع شاهد بوده‌ام که دانشجویان به دلیل استرس و اضطرابی که دارند، پرسش داور را درست نشنیده و در نتیجه پاسخی می‌دهند که هیچ کمکی به آنان نخواهد کرد. بنابراین، به خاطر داشته باشد که شما در جلسه دفاع علاوه بر سخنران، شنونده هم هستید. برای تمرین در شنیدن پیشنهاد میکنم، پیش از جلسه دفاع خود در جلسه‌های دفاع دیگران شرکت کنید. خوشبختانه معمولاً شرکت عموم در جلسه‌های دفاع آزاد است و می‌توانید هر زمان که وقت آزاد داشته باشید در این جلسه‌ها حاضر شوید. ضمناً نیازی نیست خودتان را به جلسه‌های دفاع رشته‌ای که در آن تحصیل می‌کنید، محدود سازید. زیرا حتی اگر اطلاعات کاملی دربارهء حوزه تخصصی جلسه نداشته باشید، آشنایی با چگونگی برگزاری این جلسات و پرسش‌های متداول داوران فرصت مغتنمی برای یادگیری است.
جلسه دفاع شما نیز فرصتی برای یادگیری است و باید با خوش بینی به نظرات داوران توجه کنید. زیرا نکته‌هایی که آنان مطرح میکنند برای بهبود کیفیت پایان‌نامه شماست و باید این فرصت را مغتنم شمارید. اساساً جلسه دفاع فرصت ارزشمندی برای شنیدن این نظرات و اصلاح متن پایان‌نامه است. زیرا پس از فراغت از تحصیل امکانی برای بازنگری و ویرایش متن این اثر نخواهید داشت و باید آخرین فرصت را برای این ویرایش غنیمت بدانید. پس جلسه دفاع خود را فرصتی برای یادگیری تلقی کنید و از آن لذت ببرید. ضمناً اگر بر اساس تجربه شخصی یا منابعی که در این حوزه مطالعه کردید، پیشنهادهای دیگری در این زمینه دارید، برای تکمیل این یادداشت و آگاهی دیگران در بخش نظرخواهی سایت بنویسید.
منابعی برای مطالعه بیشتر
منصوریان، یزدان (۱۳۸۹). مبانی نگارش علمی. تهران: نشر کتابدار.
منصوریان، یزدان (۱۳۸۹). صد نکته در پایان‌نامه‌نویسی. کتاب ماه کلیات، شماره ۱۵۱، دوره ۱۳، ش. ۷، ص. ۹۳-۷۸٫
تجربه یک میزبانی مطمئن با ۳۶۵وب
با تشکر از زحمات و توصیه های به جایتان.
آقای دکتر منصوریان
از اینکه وقت با ارزش خود را برای نگارش چنین مطالبی و تقسیم کردن تجربه های بسیار ارزشمندتان در اختیار دانشجویان می گذارید بسیار سپاسگزاریم. امید است دانشجویانی که در این مرحله هستند با استفاده از راهنمایی های جنابعالی بتوانند مراحل دفاع و فارغ التحصیلیشان را با موفقیت و خاطری خوش طی کنند.
سلام
از اینکه وقت ارزشمند خود را در نگارش این مطلب صرف نمودید، بسیار سپاسگزارم
جناب آقای دکتر منصوریان
سپاس از نوشته زیبایتان. بنده در تایید و تکمیل نوشته های حضرتعالی توجه دانشجویان عزیز را به نکات زیر سودمند میدانم:
آماده شدن برای جلسه دفاع پایان نامه خود را به دو قسمت آمادگی های پیش از جلسه دفاع و حین جلسه دفاع تقسیم نمایند بدین منظور همانگونه که اشاره فرمودید برای قسمت اول یکبار پایان نامه خود را بخوانید و در حین خواندن برای درست کردن اسلایدهای ارائه تان فیش برداری نموده و با تیترهای مناسب و جدول ها و نمودارهای موجز و مناسب طرحواره ارائه خود را بریزید و بعد فایل ارائه تان را درست نمایید. اینکار موجب می شود تا از کپی کردن متن های طولانی از فایل پایان نامه تا حدود زیادی بپرهیزید و این خواندن و نت برداری در روز دفاع و هنگام ارائه تان کمک کننده خواهد بود. برای قسمت اجرای مراسم از قبیل آماده سازی امکانات صوتی و تصویری و وایت برد و … و نیز پذیرایی و کنترل نظم جلسه از یکی از دوستان نزدیکتان که هنر مدیریت این قسمت را داشته باشد بخواهید برای شما این کار را انجام دهد. تاکیید میکنم از توانایی ایشان و احساس مسئولیتش قبلا مطمئن شوید. برای هماهنگی های مربوط به نحوه ارائه و دفاع از پایان نامه تان از استاد راهنما و مشاورتان برای یک روز قبل از روز دفاع وقت بگیرید و اگر میسر بود یکبار برای آنها ارائه نمایید و توصیه های آنها را برای روز دفاع در نظر بگیرید. ضمنا اینهم درنظر بگیرید که فایل ارائه را دو روز قبل برای آنها بفرستید تا در موقع ارائه با آنها نظرهایشان را بهتر اعلام کنند.
برای حین دفاع حتما یک زیردستی و چند برگ کاغذ و قلم همراهتان داشته باشید و به زیبایی اشاره فرمودند که در هنگام داوری و سخنرانی بقیه از استاد راهنما و مشاور تا سوال کنندگان احتمالی حاضر در جلسه نت برداری نمایید و منسجم به آنها پاسخ بگویید. حتما قبلا تمرین کنید تا صحبت هایتان را هماهنگ با ترتیب اسلایدها جلو ببرید و مهارت مدیریت زمان را داشته باشید تا به مشکل برنخورید. در هنگام ارائه خیلی مهمه که به تمامی حضار و علی الخصوص ردیف اول که ترکیب اساتید راهنما و مشاور و داور و میهمانان خاص هست توجه داشته و تماس چشمی با آنها ایجاد کنید و تمامی افراد حاضر در جلسه را با لحن زیبای خود برای شنیدن ادامه صحبت هایتان مشتاق نگه دارید. در هنگام سپاسگزاری کردن از اساتید و سایر عزیزان که در کار پایان نامه کمکتان کرده اند یا همراهتان بوده اند از جملات ساده ولی با لحن پراحساس استفاده نمایید و با تماس چشمی احساستان را بیان نمایید. اگر برایتان مهم است که لحظات دفاع تان را ثبت کنید از یک دوست دیگر که در کار عکاسی و فیلمبرداری ماهر باشد بخواهید تا در طول جلسه و انتها برایتان این کار ارزشمند را انجام نماید. در پایان از تمامی حضار تشکر نمایید و تک به تک از اساتید و داورها برای همراهی و زحمت شان تشکر و قدردانی نمایید.
برای همه دوستان و هم رشته ای های عزیزم لحظات خوب و توام با موفقیت برای این مرحله از تحصیلشان از خدای متعال آرزومدنم.
سلام عالی بود دکتر جان
با اجازه شما چند نکته کوچک دیگر هم من اضافه میکنم:
1- زمینه اسلایدهای پاورپوینت حتی‌الامکان ساده باشد و در پس‌زمینه از تصاویر بی‌ربط استفاده نشود. این کار دو حسن دارد: نخست اینکه حجم کار کم شده و رایانه‌های خسته هم می‌توانند به راحتی آن را باز کنند و دوم اینکه در فضاهای مختلف (از نظر نور و فاصله) چشم بیننده را اذیت نمی‌کند.
2- در صورت رعایت مورد فوق، دانشجو میتواند از اسلایدهای خود (بدون هدر دادن میزان زیادی از جوهر چاپگر) پرینت بگیرد، تا در صورت قطع برق یا اشکالات فنی دیگر بتواند به ارایه مطالب ادامه دهد.
3- روز قبل از دفاع کار خود را برای چند نفر از دوستان خود به ویژه کسانی که دفاع کرده‌اند ارایه دهید و از آنها بخواهید با نگاهی ارزیابانه کار شما را مورد بررسی و بحث قرار دهند، بازخوردهای آنها میتواند نکات مثبتی را برای شما در پی داشته باشد. علاوه بر این این کار از میزان اضطراب شما خواهد کاست.
4- حتما شب قبل از دفاع را خوب و به میزان کافی بخوابید. متاسفانه برخی از دانشجویان شب قبل از دفاع به آماده کردن اسلایدها می‌پردازند که این کار علاوه بر خستگی، به خاطر ایجاد محدودیت زمانی، اضطراب را افزایش می‌دهد.
5- به هیچ عنوان به مجادله با داوران نپردازید، با توجه به ویژگی‌های فرهنگی ما و تجارب شخصی اینجانب در جلسات دفاع پیامد خوبی برای دانشجو ندارد. در زمان صحبت داوران خوب گوش دهید و حتما یادداشت برداری کنید تا حس ناخوشایندی به داور دست ندهد. پس از آن فقط سعی کنید به سوالات مطرح شده به صورت مستند پاسخ دهید و در صورت لزوم می‌توانید از استاد راهنمای خود هم کمک بگیرید.
6- اگر صادقانه زحمت کشیده‌اید و کار خوبی آماده کرده‌اید، باز هم دو نکته را به خاطر داشته باشید: نخست اینکه کار شما(و کارهمه دانشجویان) عاری از اشکال نیست، پس نقد داوران به معنای زیرسوال بردن و رد کار شما نیست، بلکه فرصتی است برای استفاده از یک نگاه دیگر؛ دوم اینکه برخی از تذکرات و پیشنهادات داوران صرفا ناشی از سلیقه خاص آنها در امر پژوهش و گزارش‌نویسی است(البته این موضوع متاسفانه یکی از اشکالات پژوهشگری در ایران است که اغلب با فرمت گزارش‌نویسی‌های استاندارد آشنا نیستیم و برخی جاها اعمال سلیقه می‌کنیم)، بنابراین اینها هم خدشه‌ای به زحمات شما وارد نمی‌کنند.
7- با توجه به زمان کم شما برای دفاع حتما اصل “کم گوی و گزیده گوی” را رعایت کنید، این کار هم دو حسن دارد: نخست اینکه حوصله مخاطبین شما بیش از حد سر نمی‌رود و خسته نمی‌شوند؛ و دوم اینکه حرف اضافه‌ای نمی‌زنید که بر علیه شما مورد استفاده قرار گیرد، چرا که هرچه سخن طولانی شود به قول امروزی‌ها “سوتی” ها هم زیاد می‌شوند.
موفق باشید
سلام آقای دکتر
از راهنمائی های ارزنده تان سپاسگزارم. نکته ای که میخواهم در این راستا بدان اشاره کنم این است که گاه برخی دانشجویان گمان میکنند اگر هر چه داوران و سایر اساتید حاضر در جلسه بفرمایند را تأیید کنند برایشان بهتر است. این دانشجویان عزیز معمولاً برای خود دلایلی هم دارند. مثلاً میگویند فلان استاد را میشناسم بنابراین میدانم که اگر برخلاف سخن ایشان چیزی بگویم(هر چند درست) برایم گران تمام میشود…البته این عزیزان تا حدی حق دارند.اما بنده به سهم خودم به هیچ عنوان با این رفتار موافق نیستم و عقیده دارم باید درست را گفت اما به زبانی علمی، منطقی و دور از هیجان. بهتر است در این جلسه این تجربه گرانسنگ را بدست آوریم که همیشه همگان با ما موافق نیستند و ما باید شجاعت بیان نظراتمان و دفاع از آن را به صورتی مستدل داشته باشیم. همچنین میخواهم به نکته ای اخلاقی هم اشاره کنم و آن اجتناب از تعریف و تمجید نابجا از هر کسی است. از همه دانشجویان تمنا میکنم زبان به تعریف و تمجید از هیچ استادی نگشایند مگر اینکه واقعاً شایسته تعریف باشد. گاهی این تعریف و تمجیدهای نابجای ما دانشجویان، سد بزرگی بر سر راه پویندگان واقعی علم و دانش ایجاد و افراد را دچار تصور اشتباه از خود میکند.
آقای دکتر منصوریان چه خوب است اگر توصیه هایی برای دانشجویانی که با مشکل فوق درگیرند هم بنویسید. سپاس فراوان دارم.
موفق و سربلند باشید.
با سپاس از شما استاد گرامی.
با اجازه شما من نیز این نکته را اضافه میکنم:
بسیار خوب است که نسخه‌ای از پایان نامه در جلوی چشم دانشجو باشد تا بتواند در هنگامی که پرسشی مطرح میشود به آن مراجعه کند. بسیار مهم است که این نسخه همانند با نسخه ای باشد که در دستان داور است.نه یک نسخه ی به روز شده تر یا حتی قدیمی تر که از نظر شماره صفحه و خیلی موارد با نسخه ای که در دستان داور است متفاوت است.
تندرست باشید و دلشاد
به نکته های مهم و اصلی پرداخته اید و مثل همیشه روان و راحت. برخی خوانندگان هم اشاراتی داشته اند که می تواند مکمل باشد. اما من به دو نکته اشاره می کنم که از تجربیات سالها شرکت درجلسۀ دفاع به یادم مانده است:
1. درمواردی نشانه هایی از سهل انگاری و بی مبالاتی و بلکه بی مسولیتی برخی مشاوران و داوران و راهنماها راشاهد بوده ام. مواردی مثل دیرآمدن، اصلا نیامدن، نخواندن درست و دقیق متن، ایرادهای بی ربط و غیرمنطقی که تنها خاصیتش اختلال ارتباطی، تنش زایی و اتلاف وقت است، و آسیب اینها بیش از هرچیز نصیب دانشجو می شود. من دوست ندارم عباراتی بنویسم که دانشجوچه کارها بکند و چه کارها نکند. دانشجو خوب است با کسب اطلاعات از کیستی کسانی که خوب نمی شناسد به نحوی دربارۀ دیرآمدن ها و تاخیرها پیشگیری کند. در مورد حرف های بی ربط و تعصب های علمی و رشته ای و تنگ نظری های آکادمیک هم دو توصیه کلی به دانشجو دارم: نخست برخورد از موضع قوی بدون پرخاشگری و بی ادبی و دوم تکیه به استنادات. البته این مستلزم آگاهی ودانش کافی دانشجوست که بتواند مثلا درباره روش کارش درست استدلال کند و حتما از منابع بزرگان علمی برای تحکیم داعیه هایش یاری گیرد. مشکل کار این است که وقتی دانشجواز پل عبور می کند، دیگر هیچکس در سودای نقد نیست و چرخۀ معیوب ادامه می یابد. از نظر من جلسات دفاع در رشته کتابداری و اطلاع رسانی (برپایۀ مشاهدات و تجربه های چندین ساله) تابلوهایی بودند پراز تصاویر خوشایند، بیشتر ناخوشایند، عجیب و گاه شبیه مهمانی خصوصی تا جلسه ای علمی با زمینه ای از تعارفات کلیشه ای، به به گفتن
های توخالی، و اغماض های غیرقابل درک.
ضمنا نمی دانم این یادداشت های من و دیگر دوستان را روی کارتان اعمال می کنید یا نه؟ اگر پاسخ بلی است توصیه می کنم متن قسمت نخست را کمی طنزآمیزتر کنید، چون به گمان من شما از خیلی چیزها که توی این جلسات می گذرد، عبور کرده اید شاید از این رو که عنوان مطلب شما را محدود کرده
است. بهرحال موضوع هم مهم است هم ابعاد جامعه شناسانه دارد و هم برای خیلی از دانشجویان آموزنده. خیلی ها باید ممنون استادی چون شما باشند که به فکر هستید و از قلم تان برای بیداری ذهن ها بهره می برید.
با سلام و تشکر بابت نکات بسیار ارزشمندی که اشاره فرمودید. به نظر بنده نیز بهترین روش برای ارائه همین روش روایتی است که هم گوینده راحتتر است و هم مخاطبان بهتر درکش می کنند
سلام آقای دکتر این ترم ما باید یک جلسه دفاع از پایان نامه را مورد بررسی قرار دهیم و صد نکته از معایب و محاسن جلسه را بنویسیم من در تعطیلات تابستانی برای آنکه آمادگی چنین چیزی را داشته باشم مقاله (صد نکته در پایان نامه نویسی)را خوانده ام و از نکات آن استفاده کرده و نیز از نوشته حاضر ونظرات آن نیز استفاده کرده و می کنم . با تشکر از شما
سلام و عرض ادب
نوشته زیبا و توصیه های مفید شما آرامش خاطری ست برای همه دانشجویانی که در شرف دفاع از پایان نامه خود هستند، البته طبق تجربه بنده با وجود شما استاد عزیز به عنوان استاد راهنما، دانشجو ترسی از جلسه دفاع ندارد.
سربلند و پیروز باشید.
استاد، هفت نکته مطرح شده حاوی نکات مهمتری هم هستند که ضمن توضیح هر نکته بیان کرده اید. مطالعه «کامنت» های خوانندگان هم خالی از لطف نبود چرا که مکمل موضوع بود. در دو سال گذشته در دو جلسه دفاع شرکت داشته ام. هر کدام نقاط قوت و نقاط ضعفی داشتند. مثلاً در هر دو مورد اسلایدها نه تنها موجز نبودند بلکه با «فونت» نامناسبی تهیه شده بودند به طوری که قرائت آن چندان راحت نبود ولی جالب اینکه داوران در این مورد و اساساً در مورد نحوه ارائه هیچ نقدی نداشتند. جالبتر آنکه وقتی بعداً با یکی از داوران راجع به جلسه دفاع مذکور و مثلاً نحوه ارائه صحبت کردم ایرادی وارد ندانستند.
سلام و سپاس
نکات خوبی بود
به خصوص نکته چهارم: روایت ساده و جذاب از فرآیند پژوهش
به نظرم این کاری است که هر دانشجویی نمی تواند انجام دهد مگر دانشجویی که خوب بر مسأله پژوهشش تسلط پیدا کرده و چم و خمها و زیر و بم آن را فهمیده است
یک نکته را فراموش کردید و آن هم دعا کردن است.
قبل از جلسه دفاع شدیداً دعا کنید که خداوند شما را به تور داور نابلد نسپارد. همچنین دعا کنید که داور یا داوران، اوضاع و احوال عمومی شان خوب باشد و فی المثل شب قبل را خوب خوابیده باشند و یا با همسر مکرمه شان دعوایشان نشده باشد.
باور کنین اینها خیلی مهم است. در هر حال دعا کردن ثواب دارد و آرامش شما را در جلسه به همراه خواهد داشت!
بسیار آموزنده بود.با تشکر
امیدوارم تمامی این مطالب به خاطر ارائه دهندگان پایان نامه بماند.
باعرض سلام.
ممنون از اطلاعاتی که در اختیار مخاطبین گذاشتید.
می خواستم بدونم متن مناسبی برای تشکر و سپاسگزاری در انتهای جلسه دفاع دارید که بنده بتونم استفاده کنم. تشکر صمیمانه از استاد راهنما، مشاور، داور و حضار.
مرسی
با سلام
ممنون از لطف همه دوستانی که صادقانه داشته های خود را در راستای ارتقای علمی جامعه ارائه داده اند؛ امید آنکه این گونه حسن نیت ها روز به روز بیشتر گردد؛
از زحماتتان بسیار متشکرم. زنگنه
من هفتۀ دیگه دفاع ارشدم هست . به خاطر این توصیه های ارزشمند دعا می کنم موفق باشید:)
اینجا همه دکتر شدن دارن نظر میدن????
راستی منم هفته دیگه شنبه دفاع دارم برام دعا کنید…
منم دفاع دارم شهریور ۹۵ مطالب عالی بود برام دعا کنید
سلام
منم ۲۳شهریور۹۵ دفاع دار
سلام در جلسه دفاع پیاده سازی که انجام دادی حالا با هر نرم افزاری برای اساتید اجرا کنی یا فقط نتایج کافیه.
با عرض سلام و ادب و احترام خدمت دوستان…..من هم در هفته اول اسفند ماه ۹۴ دفاع دارم….برای من دعا کنید که همه چیز به خوبی بگذرد…..متشکرم
از نکته هایی که گفته شده بسیار بهره بردم، از همگی متشکرم.
با سلام
مطالب واقعا خوب و کاربردی بود.با اجازه می خواستم به دوستان علاقه مند وبسایت آموزش ارائه موفق را معرفی کنم که به صورت کامل به تشریح جلسه دفاع و سمینار پرداخته است.toplevel20.ir
سلام مطالب عالی بود. من هم چهار روز دیگه دفاع دارم. رشته مترجمی زبان فرانسه هستم و باید به زبان فرانسه دفاع کنم. التماس دعا
عزیزانی که مطبی اضافه می کنید برید سایت خودتون نظر اضافه کنیدوالله
با سپاس از اساتید بزرگوار و محترم
اعتماد بفس و توانایی در بیان موضوع با تسلط کامل به حوزه تحقیق در
شروع میتواند برای داوران محترم و حضار بسیار جذاب باشد . عینا فیلم در
حال نمایش در سینما که بیننده علاقه مند به ادامه فیلم شده و گاهی نمایش
پایان یافته اما بیننده هنوز منتظر تکرار فیلم است . لذا دفاعیه تجسم
ورویا پردازی با واقعیات موضوعی نوعی تداعی عینیت به داوران ایجاد میکند که ناظران را بسیار مجذوب و متحیر به سر انجام پژوهش و نتایج آن میگرداند.
با سپاس از دکتر منصوریان
باعرض سلام.
ممنون از اطلاعاتی که در اختیار مخاطبین گذاشتید.
می خواستم بدونم متن مناسبی برای تشکر و سپاسگزاری در انتهای جلسه دفاع دارید که بنده بتونم استفاده کنم. تشکر صمیمانه از استاد راهنما، مشاور، داور و حضار.
مرسی
متن مناسبی برای شروع دفاع و متن مناسبی برای تشکر و سپاسگزاری را اگه امکان داره برایم بفرستید
با سلام و عرض ادب به شما استاد گرانقدر بنده در ۴۰سالگی تصمیم به ادامه تحصیل در مقطع ارشد گرفتم و دراین ۳سال ده ها مورد بی عدالتی ، کارشکنی ، بی نظمی و بی سوادی رو از سوی برخی اساتید ملاحظه کردم و متوجه شدم چرا نسل جوان ما نسبت به تحصیل مصمم عمل نمی کنه و فقط دریافت مدرک براش مهمه چون من باوجود تمام تلاش و گذراندن وقت شبانه روزی برای ارائه پایان نامه خود وارائه مستنداتی که خود داوران و حتی استاد راهنما از آن حیرت زده شده بودند وهمچنین در بیان مطلب و نوشتار، نمره دفاعم از دانشجویانی که پول دادند و پایان نامه آماده رو آماده خریدن کمتر شد، این نشون دهنده اینه که حتی دانشگاه هم برای امر تحقیق و جستجو ارزش قائل نیست و بالطبع تبعاتش در جامعه پیداست و صلاحیت ها درست ارزیابی نمی شه وکار درست انجام نمی شه و….و….. سپاس
سپاس و آرزوی توفیق