مقدمه ای بر فهرست نویسی و رده بندی

Taylor, Arlene G. (2006) Introduction to cataloging and classification (10th ed.). Westport, Conn.: Libraries Unlimited, 589 p., 159158230X (alk. paper), 1591582350 (pbk : alk. paper).

مقدمه

فهرست‌نویسی و رده‌بندی از زمره  فعالیت‌های حرفه‌ای در عرصه کار تخصصی کتابداری است. برای سازماندهی اطلاعات، در ارتباط با انواع منابع اطلاعاتی و مدارک موجود در کتابخانه‌ها و پایگاههای اطلاعاتی، فرایندهای خاص حرفه‌ای به انجام می‌رسد که نیازمند داشتن تخصص و مهارت‌ لازم در این زمینه است. قواعد و دستورالعمل‌های متعدد و بسیاری برای کاربرد نکات مورد استفاده در شرایط متفاوت، و نیز وجود انواع مسائل جزئی در سازماندهی منابع، و به‌ویژه کتاب، باعث می‌شود تا یک پیشینه فهرست‌نویسی مراحل مختلفی را پشت سر گذاشته و به ثمر رسد. این فعالیت یکی از کارهای حرفه‌ای دشوار کتابداری محسوب شود. فهرست‌نویسان هم‌زمان با فعالیت تخصصی خویش و آموختن قواعد ویژه، همواره با دقت بسیار به امر سازماندهی می‌پردازند و این مسئله باعث سختی کار حرفه‌ای آنان شده است.

در باره نویسنده اثر

آرلن جی. تیلور۱ استاد  مدرسه اطلاع‌رسانی در دانشگاه پیتسبورگ۲ است. او همچنین نویسنده چندین اثر پژوهشی در حوزه فهرست‌نویسی و رده‌بندی است. علاوه بر آن، تیلور برنده یکی از جایزه‌های انجمن کتابداران امریکا شده است. مطالعه تخصصی او در زمینه سازماندهی منابع کتابخانه‌ای است و به آموزش و پژوهش در عرصه علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی اشتغال دارد.

معرفی کتاب

کتاب دارای فصول مختلف و مباحث گوناگونی است که به موضوع سازماندهی اطلاعات در ارتباط با فهرست نویسی و رده‌بندی پرداخته است. ابتدا مقدمه‌ای در رابطه با ویژگی ویرایش دهم مطرح شده و بحث فهرست‌نویسی در زمینه کار حرفه‌ای کتابداری مورد بررسی قرار گرفته است. سپس توسعه و پیشرفت رمزها و نشانه‌های فهرست‌نویسی مطرح شده و نیز مبحثی در خصوص رمزگشایی و شناخت بهتر این نشانه‌ها و قواعد آن بیان شده است. شیوه تشریح مواد تحلیلی از دیگر مباحث این اثر است. همچنین روش انتخاب نقاط دسترسی۳ در فهرست‌نویسی، و کاربرد فرم‌های عناوین برای نام‌ها در فهرست‌نویسی مورد بررسی قرار گرفته است. علاوه بر آن مبحث چگونگی نظارت دقیق و معتبر در حوزه سازماندهی برای انجام صحیح این فرایند مطرح شده است. دسترسی موضوعی۴ به منابع کتابخانه‌ای و دسترسی موضوعی زبانی برای انجام کارهای حرفه‌ای سازماندهی از دیگر مباحث مطرح شده است. سرعنوان‌های موضوعی کتابخانه کنگره۵ ، و سرعنوان‌های موضوعی سیرز۶ و بحث رده‌بندی مواد کتابخانه‌ای از دیگر موضوع‌های کتاب به‌شمار می‌آید. در ادامه مبحث رده‌بندی دهدهی۷ و نیز رده‌بندی کتابخانه کنگره۸ تشریح شده است. روش  ایجاد کامل شماره‌های بازیابی۹ و معرفی دیگر نظام‌های رده‌بندی کتابخانه‌ای از مباحث بعدی کتاب است. همچنین مراکز پردازش۱۰، شبکه‌بندی۱۱، و برنامه‌های همکاری مشترک از دیگر موضوع‌هایی است که مورد عنایت قرار گرفته است. در نهایت نیز مبحث مدیریت فهرست‌ها و تولید پیشینه‌های کتابشناختی‌ و نیز نظارت بر انجام این فعالیت حرفه‌ای تشریح شده است.

تحلیل و نظر

در آخرین ویرایش این اثر پایه، تیلور یک بار دیگر مرجع کامل روزآمدی را فراهم آورده است. اثر در نقش راهنمای عملی سودمندی برای فعالیت فهرست‌نویسی و رده‌بندی شناخته می‌شود. از زمانی که ویرایش نهم و نیز ویرایش نهمی که مورد بازنگری قرار گرفته ( از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۴) به چاپ رسیده است، تحولاتی در بیشتر حوزه‌های مربوط به سازماندهی اطلاعات رخ داده که این امر در ارتباط با زمینه موضوعی فهرست‌نویسی و رده‌بندی بیشتر جلوه‌گر است. در ویرایش دهم قواعد فهرست‌نویسی انگلوامریکن ۲۰۰۲، ویرایش دوم۱۲، مارک ۲۱۱۳، بیست و دومین ویرایش رده‌بندی ده‌دهی دیویی۱۴، طرح فرانمای رده‌بندی کنگره، آخرین سرعنوان‌های موضوعی کتابخانه کنگره، و هجدهمین ویرایش سرعنوان‌های موضوعی سیرز در کنار هم و به‌شیوه تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. علاوه بر آن، تیلور به برخی از مشکلات موجود در ارتباط با نیازمندی‌های اساسی رکوردهای کتابشناختی۱۵اشاره می‌کند. این موضوع به بحث فعالیت کاربر در حوزه بازیابی اطلاعات و دسترسی به فهرست‌های کتابخانه‌ای پیوسته و پایگاه‌های کتابشناسی از منظر استفاده‌کننده می‌پردازد. همچنین به برخی از مشکلات مربوط به کاربردهای اصطلاح‌شناسی موضوعی۱۶ اشاره شده و در باره نقش وب معنایی۱۷ در بستر سازماندهی مطالب سودمندی ارائه شده است. وجود کتابشناسی و اصطلاح‌نامه در این اثر موجب بهره‌گیری بهتر استفاده‌کننده شده و امکان بهره‌گیری مناسب آن را فراهم ساخته است. توضیح پیرامون تاثیر فناوری در فرایند سازماندهی اطلاعات از زمره نکاتی است که باید در تحلیل اثر به آن اشاره کرد. کتاب با رویکردی جامع به بررسی نقش فناوری در ارتباط با مدیریت فهرست‌نویسی پرداخته و به اهمیت رده‌بندی در این میان عنایت داشته است. تلاش برای پوشش تحولات بین‌المللی در حوزه سازماندهی سبب شده تا متن برای بهره‌گیری در کشورهای مختلف مناسب باشد و از این‌رو، نویسنده به جنبه‌هایی توجه کرده که می‌تواند در کتابخانه‌های متعدد مورد استفاده قرار گیرد و کتابدارانی که وظیفه سازماندهی منابع را بر عهده دارند، از آن بهره گیرند. متن از انسجام مطلوبی در توضیح مباحث حرفه‌ای برخوردار است و به حیطه‌ی گسترده‌ای از مباحث فهرست‌نویسی و رده‌بندی نظر دارد. ساختار نگارش آن مناسب برای خوانندگان بوده و در برخی موارد از مثال‌های خوبی برای توضیح مبحث استفاده شده است. می‌توان کتاب تیلور را به‌عنوان یک متن درسی و نیز کتاب پایه‌ای برای ارتقای مهار‌ت‌های سازماندهی اطلاعات کتابداران معرفی کرد.

2 Comments on “مقدمه ای بر فهرست نویسی و رده بندی”

  1. درشیرازه هم دکتر درودی کتابهایی معرفی میکدن ولی من پیشنهاد میکنم که ایشون بنویسن که هر کتاب به درد چه کسایی هم میخوره خلاصه یه جورایی مفصل تر معرفی کنن.با تشکر

  2. فکر می کنم که این نقد گرچه کوتاه تهیه شده ولی حاوی یک اطلاعات اولیه و معرفی اجمالی است. ضمن آنکه تحلیلی مختصر از ویژگی های کتاب بیان شده است. دوستانی که با نقدهای کتاب انگلیسی در مجله های علمی آشنایی دارند می دانند که نقدها معمولا کوتاه بوده و به نکات اصلی توجه دارند. در این نقد البته ناقد معتقد به نقاط قوت متن بوده اند و نقاط منفی را اگر هم وجود داشته برجسته ندیده اند. به هر حال نظر پیشین در خصوص توضیح بیشتر و سودمندی برای گروه های استفاده کننده هم صحیح است. خوب است که نقدهای بیشتری از کتاب های جدید منتشر کنید. متشکرم

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *