مکن ز عرصه شکایت که در طریق ادب
به راحتی نرسید آن که زحمتی نکشید
چرا دانشجویان و فارغ التحصیلان کتابداری گاهی اوقات از عنوان کتابداری گله مندند و نام کتابدار را زیبنده خود نمی دانند؟ آیا به خلاء های مبانی معرفت شناختی و نظری این رشته برمی گردد و یا چون هنوز در علم و رشته و بین رشته ای بودن آن شک و ظن است؟ و یا اینکه منزلت و ارزش اجتماعی آن همانند سایر رشته ها در جامعه در جایگاه شایسته و بایسته خود قرار ندارد؟ این معضل نه مختص جامعه کتابداران ایران بلکه تمامی کتابداران از کشورهای پیشرفته تا در حال توسعه است. به هر حال ما در این رشته وارد شده و جای گرفته ایم خواه از روی اجبار و خواه با میل و رغبت. اگر افق نگرش خود را محصور در نام کتابداری نکرده و قابلیت ها و توانایی هایی که برای این رشته می تواند مهیا سازد در نظر بگیریم نه تنها از آن گریزان نمی شویم بلکه به استقبال آن رفته و سهم خود را پی ریزی می کنیم. چند سال پیش در پوستری که شرکت الزویر ناشر پایگاه ساینس دایرکت ( Science Direct ) منتشر کرد اتاق عملی را به تصویر کشده بود که در کنار جراحان و متخصص بیهوشی و کمک جراح، یک کتابدار حضور داشت. این حضور نشان از اهیمت و جایگاه وی بود چرا که در مکانی خارج از قاب کتابخانه و منابع اطلاعاتی قرارداشت و ا طلاعات مورد نیاز در حین عمل را با تبحر خود بازیابی کرده و به مشاوره اطلاعاتی می پرداخت. اما پرسش فراروی ما این است که چگونه می توانیم به جایگاهی مناسب برسیم؟ یقین ذکر تجارب کسانی که سال ها دراین رشته فعالیت می کنند می تواند کمک حال کتابداران باشد.
دراین زمینه چند نمونه از تجارب بیست و یک ساله خود را در محیط کتابخانه دانشگاهی بازگو می نمایم که امید است مفید واقع شود:
- هشت سال پیش به پیشنهاد دکتر آشنا استاد دانشکده ارتباطات دانشگاه محل خدمت ( امام صادق ع ) هدف، سرفصل ها، و منابع مورد نیاز درس ” مهارت های کاوش در منابع اطلاعاتی ” را تدوین و ارائه نمودم که مورد تصویب قرارگرفت و به تدریس آن برای دانشجویان کارشناسی رشته ارتباطات در طول چهار دوره پرداختم.
- تدوین سرفصل های کامپیوتر تخصصی بنا به پیشنهاد دکتر کاووس سید امامی استاد جامعه شناسی سیاسی دانشکده علوم سیاسی و تدریس آن در این دانشکده
- تدوین یک فصل از کتاب ” روش های مصاحبه خبری” تحت عنوان ” اینترنت، ابزار افزایش آگاهی های مصاحبه کننده” بنا به درخواست دکتر مهدی محسنیان راد استاد دانشکده ارتباطات در چاپ هشتم و تجدید ویرایش آن برای چاپ دهم این کتاب
- شرکت در جلسات آموزشی و پژوهشی دانشکده ها برای مجاب نمودن ضرورت اختصاص دو تا سه جلسه از کلاس های روش تحقیق استادان هر رشته برای آموزش دانشجویان در استفاده از پایگاه های اطلاعاتی مشترک دانشگاه
- تدریس دو واحد درسی کامپیوتر تخصصی با تکیه بر سواد اطلاعاتی به دانشجویان دانشکده های الهیات و علوم سیاسی در طول چند سال گذشته
- برگزاری کارگاه های مهارت افزایی گوناگون برای استادان و دانشجویان دانشگاه محل خدمت و استقبال آنها
پیشنهادها:
- مذاکره با استادان روش تحقیق رشته های مختلف برای اختصاص جلساتی به کتابداران برای آموزش استفاده از منابع کتابخانه و پایگاه های اطلاعاتی به دانشجویان
- درخواست الزام استادان سایر رشته ها به گذراندن دوره های مهارت افزایی استفاده از وب و پایگاه های اطلاعاتی برای ارتقاء شغلیشان
- نگارش کتاب و مقاله با پژوهشگران سایر رشته ها و شکست حصر نگارش درون رشته ای
- برگزاری کارگاه های سواد اطلاعاتی، بازیابی اطلاعات برای کاربران دانشگاه به صورت مستمر و ثابت
و در پایان
مهم نیست چه شغلی داشته باشیم مهم آن است در آن شغل بهترین باشیم و به خوبی آن را به سرانجام برسانیم تا هم لذت انجامش برای ما دل نشین باشد و هم کسانی که از آن بهره می برند حظ وافر نصیبشان شود.
آقای رجبی، به شما تبریگ میگم که تلاشتون رو بری آشناکردن جامعه علمی کشور با کتابداری انجام دادین. امیدوارم پیشنهادهای خوبتون مورد توجه قرار بگیره و تک تک ما برای معرفی رشته خودمون اقدام کنیم و منتظر اقدام دیگران نمونیم.
مطلبی که نوشته شده بسیار خوب است و نشان دهنده کمکی است که شما به رشته نموده‌اید و تلاشی که برای شناساندن یک متخصص کتابداری در بین سایر متخصصین داشته‌اید. در قسمتی از نوشته گفتید « اگر افق نگرش خود را محصور در نام کتابداری نکرده و قابلیت ها و توانایی هایی که برای این رشته می تواند مهیا سازد در نظر بگیریم نه تنها از آن گریزان نمی شویم بلکه به استقبال آن رفته و سهم خود را پی ریزی می کنیم.»
راستش را بخواهید من هرجا این عبارت یا چیزی شبیه این را میبینم سریع ذهنم میرود به این سمت که اینجا خبری از پول و درآمد و منزلت اجتماعی نیست و به زبان ساده باید در راه رضای خدا کار کرد که البته گاهی لازم است ولی کافی نیست! همیشه در مورد معلم‌ها هم گفته‌اند شغل انبیاست و به نظر من منظور اصلی این است که باید قید پول و زندگی راحت را بزنند و پی خدمت رسانی و تحمل مصائب باشند شاید همچون مسیح!
خلاصه عرض من این است که همه افراد یک دید و یه هدف ندارند و البته دید غالب خصوصا در بین جوانان رشته کتابداری تلاش برای کسب منزلت اجتماعی است که نام نا میمون کتابداری خود به تنهایی نقشی پر رنگ برای دور شدن این منزلت از کتابداران داشته!
خسته نباید و خداقوت به آقای رجبی گرامی …
متاسفانه دانشجویان (حتی همان هم دوره ای های خود بنده) بجای پرداختن به خود اصل مطلب (محتوای موجود در خود رشته و پتانسیل هایی که شاید در رشته های دیگر کمتر با آنها مواجه شویم) بیشتر به حاشیه (نام رشته و تلاش برای تغییر آن تحت عناوین مختلف که صرفا عامه پسند و به قولی دهان پر کن باشد) می پرداختند. اگر تنها کمی به اساتید موفق پیرامون خودمون نگاه کنیم و مسیری را که طی کرده اند، تنها یک مرور ساده داشته باشیم می بینیم اگثر آنها خیلی ساکت مسیری را که پیش رویشان بوده، طی کردند و کمتر فکر و ذهن و وقت خودشان را صرف حواشی کردند. قصدم بیشتر بیان این مطلب بود که به اصل بپردازیم. در این زمینه نشست ها، همایش ها و کارگاه هایی که توسط انجمن و سایر مراکز برگزار می شود (و کمتر مورد لطف کتابداران قرار می گیرد متاسفانه)! بهترین فرصت برای آشنایی با رشته است، حتی در حد یک جرقه در ذهن که ایجاد کنکاش کند.
تلاش های شما آقای رجبی نیز قابل تقدیر است. براتون آرزوی موفقیت دارم.
تنها جمله ای که از بدو ورود به رشته (چون آگاهانه این رشته را انخاب کردم) همراه من بوده:
مهم نیست در چه جایگاه و منصب و مقامی هستید و چه رشته ای می خونید، مهم اینه که در اون جایگاه نفر اول باشید.
نکته قابل توجهی بود. و قابل ذکر اینکه بدون شک اهمیت و جایگاه کتابداران برای بسیاری از دانشجویان و افراد غیرآشنا به این حوزه تخصصی مغفول مانده و کمتر به این مهم پرداخته شده و به نظر میرسه که باید در راستای شناساندنش تلاش بیشتری بشه؛ کتابداران از متخصصانی هستند که ناخودآگاه همه رشته های دیگه با اونها سر و کار دارند و این خود حاکی از حساسیت زیاد این رشته است.
دست مریزاد آقای رجبی !
موفق باشید
آفرین به شما که به جای حرف عمل کردی. کاش همه کتابداران اینجوری بودند. دست مریزاد
افرادی مثل آقای رجبی خانم شیما مرادی و داریوش علی محمدی به جای حرف در عمل نشان دادند که یک کتابدار می تواند به نحو احسن نقش خود را در جامعه جدید ایفا کند