کتاب «پادشاهی ماد» اثر اقرار علی‌یف، خاورشناس شهیر آذربایجانی، با ترجمه اینجانب از زبان روسی، در ۷۰۰ صفحه در سال ۱۳۸۸ منتشر شد. این کتاب دومین اثر جامع در موضوع مادشناسی و در کنار «تاریخ ماد» دیاکونوف، معتبرترین و جامع‌ترین مرجع تاریخ ماد در جهان است.اهداء نسخه ای از این کتاب توسط مترجم به دو نهاد معتبر داخلی و خارجی، دو بازخورد کاملا متفاوت داشت. در ادامه این مطلب، به شرح دو بازخورد مذکور اکتفا و تفسیر آن را به خوانندگان محترم واگذار می کنم.
سال ۱۳۸۸:
نسخه ای از کتاب را پس از انتشار در اسفند ۱۳۸۸شخصا به رئیس وقت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران علی اکبر اشعری اهدا کردم. هنگام اهدا، به اختصار یادآوری نمودم که ایشان در یکی از سخنرانی های خود با اشاره به غنی و گاهی منحصر به فرد بودن منابع گروه ایران شناسی و اسلام شناسی کتابخانه ملی، خواستار این شده بودند که منابع مذکور به نحوی از انحاء، از جمله ترجمه، در دسترس پژوهشگران ایرانی قرار گیرد. بنابراین کوشش بنده در آن راستا بوده است.
ایشان کتاب را دریافت کردند و بدون تورق ! به کناری نهادند و فرمودند «متشکرم». این تنها عکس العمل ایشان در قبال انتشار کتاب «پادشاهی ماد» بود. البته گروه پژوهش های ایران شناسی کتابخانه ملی در نظر داشت میزگرد نقد آن کتاب را برگزار کند که به انجام نرسید.
سال ۱۳۹۱:
پاییز سال ۲۰۱۲، دانشگاه چپل هیل واقع در ایالت کارولینای شمالی ایالات متحده آمریکا. این دانشگاه اولین دانشگاه دولتی ایالات متحده و یکی از پنج دانشگاه معتبر آن کشور در علوم انسانی است. ساختمان مرکزی کتابخانه دانشگاه چپل هیل که به کتابخانه دیویس معروف است، منابع ارزشمندی به زبان های گوناگون، از جمله زبان های عربی و فارسی دارد.
نسخه ای از کتاب «پادشاهی ماد» را در حاشیه اولین جلسه از جلسات متعدد آن روز در آن کتابخانه به خانم مارگارتا یاربورو (Margaretta Yarborough)، رئیس بخش توصیف و مدیریت منابع به نمایندگی از رئیس کتابخانه های دانشگاه اهدا کردم. خانم سارا میچالاک (Sarah C. Michalak)، دانش آموخته کتابداری و رئیس کل کتابخانه های دانشگاه، برخلاف قرار قبلی به دلیل بیماری در آن جلسات حضور نداشت.
خانم یاربورو فارسی نمی دانست بنابراین عنوان و موضوع کتاب را از من پرسید. از آن پس در تمامی جلسات دیگر کتاب را با خود می آورد و به حاضران در جلسه اعلام می کرد که این کتاب ارزشمند را ایشان ترجمه و به کتابخانه دانشگاه اهدا کرده اند.
در روز دوم ماه مه ۲۰۱۳ نامه ای از سوی خانم سارا میچالاک، رئیس کتابخانه های دانشگاه چپل هیل، به دستم رسید. ترجمه متن نامه بدین قرار است:
۲ مه ۲۰۱۳
آقای کامبیز میربهاء
۴۰۵ ب، براد استریت
آتلانتا، جورجیا
جناب آقای میربهاء
از شما بابت هدیه سخاوتمندانه کتاب فارسی ترجمه شده از [زبان] اسلاوی به فارسی که به کتابخانه اهدا نمودید، متشکرم. ما با مواد اهدایی می توانیم معیار تعالی خود را حفظ کنیم و ارتقاء بخشیم، و شما می توانید اطمینان خاطر داشته باشید که هدیه شما بسیار ارجمند است.
یک مجموعه معتبر و بزرگ تا حد زیادی به وسعت [و تنوع] کتابها و نسخ خطی خود وابسته است. متشکرم که به آن افزودید. ما با همیاری های شما می توانیم کتابخانه های کارولینا را در زمره بهترین کتابخانه های کشور قرار دهیم.
اداره فراهم آوری از ما خواسته است که به شما بگوییم که هیچ کالا یا خدماتی در ازای این هدیه به شما داده نخواهد شد، بنابراین این [هدیه] براساس قانون کاملا قابل استرداد است. لطفا این نامه را به عنوان رسید به منظور [ارائه به اداره] مالیات تلقی فرمایید. بار دیگر به خاطر این که به فکر مجموعه ما بودید از شما سپاسگزارم.
با بهترین آرزوها
سارا س. میچالاک
کتابدار دانشگاه
قضاوت و داوری درباره ی آگاهی و ژرف بینی و واکنش های این دو مدیر فرهنگی را به خوانندگان واگذار میکنم. یکی همزبان و مدعی فرهنگ و مدیریت و یکی ناشناس و دور و بی هیچ ادعا !
آقای میربها
رفتار ایشان با شما میتواند چند دلیل داشته باشد:
اول: دون شآن حضرات! است که برای یک کتاب ناقابل” پادشاهی ماد” که کلی استاد و دانشجو به ان رفرنس میدهند و کتاب معتبری شناخته شده است کار بیشتری انجام دهند. همان تشکر هم برای شما زیادی بوده!
دوم: از بس که تالیفات و ترجمه های شخص ایشان! عمیق و وسیع و مشعشع بوده و محافل علمی را موجب حیرت شده است ، باید حق بدهید که “پادشاهی ماد” جنابعالی به چشمشان نیاید. ( اصلا مادها کی بودند؟)
سوم: آن خانم یا آقایی که در آمریکا برای گرفتن کتاب شما نامه تشکرآمیز نوشته یا مدیر نبوده یا سواد نداشته و یا بیکار بوده وگرنه مدیر باسواد و با فرهنگ اول باید فرت و فرت دنبال مصاحبه باشد نه آنکه وقت عزیزش را برای یک مترجم که دو سال شبانه روز زحمت کشیده تا تصویری جدید از تاریخ کهن مملکت خودش بدهد تلف کند!!!
دلایل بیشمار تر از این حرف هاست. اینها را گفتم که زیاد فکر نکنید “حق” با شماست!!!!