مقدمه
به نظر شما بهترین کتابخانه دنیا چگونه جایی است؟ در یک رتبه بندی همه جانبه، چه کتابخانه ای می تواند بیشترین امتیاز را به خود اختصاص دهد؟ در واقع، یک کتابخانه باید چگونه باشد که بتوان آن را در صدر فهرست بهترینها نشاند؟ آیا امکان چنین سنجشی در عمل، یا حداقل در نظر، وجود دارد؟ یعنی می توان چنان فهرست جامعی از معیارهای ارزیابی تدوین کرد، که بر اساس آن بهترین کتابخانه جهان شناسایی شود؟ حتی فراتر از این، چگونه می توان این بهترین بودن را به روشنی تعریف و تبیین نمود؟ به راستی یک کتابخانه چگونه می تواند بهترین باشد؟ آیا این بهترین بودن هدفی دست یافتنی است؟ آیا با جستجو در منابع نظری کتابداری و اطلاع رسانی می توان تصویر بهترین کتابخانه جهان را ترسیم کرد؟ آیا با وجود تنوع و گوناگونی کتابخانه ها، اساساً می توان به مقایسه آنها پرداخت؟ یا باید هر کتابخانه را با انواع مشابه آن سنجید؟
در بهترین کتابخانه های دنیا بیشتر کتابهای مجموعه بجای آنکه در قفسه باشند، در امانتند. چرا که آثار موجود در این کتابخانه ها بیش از آنکه برای حفاظت و نگهداری گردآوری شوند، برای استفاده کاربران فراهم آمده اند. کتابهایی هم که در امانت نیستند، اغلب از فرط استفاده کهنه و فرسوده شده اند، هر چند در کنار آنها همواره آثار تازه و جدیدالانتشار نیز به چشم می خورند.
اگر بخواهیم از این دست پرسشها مطرح کنیم در نهایت فهرستی طولانی از پرسشهایی دشوار خواهیم داشت، که شاید نتوان حتی برای یکی از آنها پاسخی جامع و مانع یافت. بنابراین، بجای طرح این پرسشهای دشوار، در اینجا به یک پرسش بسنده می کنیم. پرسش این است: اگر به عنوان یک کتابدار بخواهم بدانم کتابخانه من چگونه می تواند بهترین کتابخانه دنیا، یا حداقل یکی از بهترین کتابخانه های دنیا، باشد باید به چه نکاتی توجه کنم؟ به نظرم، مهمترین معیارهای ارزیابی هر کتابخانه را می توان در شش مقوله کلی ذیل خلاصه کرد:
۱. کیفیت و کمّیت خدماتی که کتابخانه مورد نظر ارائه می دهد،
۲. دامنه و عمق پیوندی که برای دسترسی به منابع اطلاعاتی برقرار می سازد،
۳. سطح و استمرار تعاملی که با کاربران خود ایجاد می کند،
۴. رسالت و نقشی که در ارتقاء فرهنگ مطالعه در جامعه برعهده دارد،
۵. تلاش و تدبیری که برای توسعه روز افزون آن اندیشیده می شود،
۶. مهارت حرفه ای و اشتیاق به خدمتی که در کتابداران آن وجود دارد،
در اینجا توضیح مختصری درباره هر یک از مقوله های فوق ارائه می شود و بجای “بهترین کتابخانه دنیا” از ترکیب “بهترین کتابخانه های دنیا” استفاده خواهد شد، چرا که چنین تعبیری به واقعیت نزدیکتر است.
کیفیت و کمیّت خدمات کتابخانه
کتابخانه، درعام ترین شکل خود، نهادی اجتماعی است که با هدف خدمت رسانی به جامعه ایجاد شده است. به همین دلیل، نخستین معیار ارزیابی هر کتابخانه نوع و کیفیت خدماتی است که در آن ارائه می شود. این خدمات هر چه متنوع تر و فراگیرتر باشند، امتیاز کتابخانه مورد نظر بالاتر خواهد بود. ارزیابی کلی این خدمات نیز کار چندان دشواری نیست، چرا که ردپای یک نظام خدمت رسانی موفق در همه جای کتابخانه به خوبی مشهود است. مثلاً، در بهترین کتابخانه های دنیا بیشتر کتابهای مجموعه بجای آنکه در قفسه باشند، در امانتند. چرا که آثار موجود در این کتابخانه ها بیش از آنکه برای حفاظت و نگهداری گردآوری شوند،برای استفاده کاربران فراهم آمده اند. کتابهایی هم که در امانت نیستند، اغلب از فرط استفاده کهنه و فرسوده شده اند، هر چند در کنار آنها همواره آثار تازه و جدیدالانتشار نیز به چشم می خورند.
این کتابخانه ها علاوه بر روزهای عادی، معمولاً روزهای تعطیل و پس از ساعات اداری باز هستند. رفت و آمد در آنها جریان دارد. کاربران می آیند و می روند و یک لحظه جریان زندگی در آنها متوقف نمی شود. دسترسی بی واسطه به ابزار و منابع مورد نیاز کاربران برایشان فراهم است. حتی وقتی کاربران در کتابخانه حضور فیزیکی ندارند، دسترسی آنان به منابع و خدمات کتابخانه قطع نمی شود.
آخرین ویرایشهای منابع مورد نیاز کاربران در مجموعه این کتابخانه ها یافت می شود. مخزن آنها به روی همه کاربران باز است و آنان می توانند آزادانه به مرور و تورق آثار بپردازند.
معمولاً عضویت در کتبخانه های خوب دنیا سریع و آسان است. کارتهای عضویت آنها ساده و فاقد هر گونه اطلاعات اضافی است، و اغلب علاوه بر کتابخانه ای که آن را صادر کرده در مجموعه ای از کتابخانه های عضو یک شبکه ارتباط بین کتابخانه ای معتبر است. “امانت بین کتابخانه ای”، “خدمات تحویل مدرک”، “خدمات آگاهی رسانی جاری”، و “اشاعه گزینشی اطلاعات” جزء خدمات معمول و مرسوم این کتابخانه ها محسوب می شود.
این کتابخانه ها علاوه بر روزهای عادی، معمولاً روزهای تعطیل و پس از ساعات اداری باز هستند. رفت و آمد در آنها جریان دارد. کاربران می آیند و می روند و یک لحظه جریان زندگی در آنها متوقف نمی شود. دسترسی بی واسطه به ابزار و منابع مورد نیاز کاربران برایشان فراهم است. حتی وقتی کاربران در کتابخانه حضور فیزیکی ندارند، دسترسی آنان به منابع و خدمات کتابخانه قطع نمی شود. مثلاً، امکان جستجوی پیوسته (برخط) در فهرست رایانه ای این کتابخانه ها موجود است. امکان امانت خودکار، تمدید امانت و سفارش مقاله از طریق سایت و تلفن پیش بینی شده است. اگر به این کتابخانه ها تلفن کنید، همیشه کسی پاسخگوی شماست. اگر هم فرد پاسخگو نتواند به شما کمک کند، حداقل شما را به کسی که می تواند مفید باشد ارجاع خواهد داد. اگر به نشانی پست الکترونیکی یا پست معمولی این کتابخانه ها نامه ای ارسال کنید، در اسرع وقت پاسخی دریافت خواهید کرد.
بخش مرجع این کتابخانه ها اغلب شلوغ و پر رفت و آمد است. کتابداران مرجع آنها با منابع چاپی و الکترونیکی به خوبی آشنا هستند و بیشترین خدمات را در کمترین زمان ارائه می دهند. در این کتابخانه ها انواع خدمات اطلاع رسانی حضوری و غیر حضوری ارائه می شود. دستگاه های چاپگر و تکثیر کافی وجود دارد، و تا زمانی که قانون “حق مولف” برای اثری به خطر نیافتد، امکان تهیه کپی از منابع وجود دارد.
دامنه و عمق دسترسی به منابع اطلاعاتی
بهترین کتابخانه های دنیا الزاماً آنهایی نیستند که بزرگترین مجموعه منابع را در اختیار دارند. بلکه کتابخانه هایی هستند که بیشترین استفاده از منابع آنها به عمل می آید. به سخنی دیگر، ارزش یک کتابخانه به تعداد کتابهای موجود در مخزن آن نیست، بلکه به تعداد دفعات استفاده از این آثار است، هر چند تعدادشان محدود باشد. علاوه بر این، در این کتابخانه ها بیشترین امکان دسترسی به حجم گسترده ای از منابع سایر کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی فراهم است. به همین دلیل، آنها بجای آنکه در صدد خرید و گردآوری منابع بیشتر باشند،
بخش مرجع این کتابخانه ها اغلب شلوغ و پر رفت و آمد است. کتابداران مرجع آنها با منابع چاپی و الکترونیکی به خوبی آشنا هستند و بیشترین خدمات را در کمترین زمان ارائه می دهند. در این کتابخانه ها انواع خدمات اطلاع رسانی حضوری و غیر حضوری ارائه می شود.
ابتدا در جستجوی راهکارهایی برای دسترسی به منابع خارج از کتابخانه هستند. برای تحقق این هدف، آنها با بسیاری از نهادها و سازمانهای مرتبط با حوزه کاری خود قرادادهای “همکاریهای بین کتابخانه ای” و “اشتراک منابع” دارند. از امکانات رایانه ای به خوبی استفاده می کنند، منابع “چند رسانه ای” در اختیار دارند و این منابع را به راحتی در اختیار کاربران قرار می دهند.
سطح و استمرار تعامل با کاربران
کتابخانه های خوب دنیا به بهانه های مختلف با کاربران خود در ارتباطند. آنان را به شرکت در جلسات سخنرانی و کارگاههای آموزشی دعوت می کنند. تابلوهای اعلانات این کتابخانه ها پر از خبرهای تازه است. تابلوی نمایش کتابهای تازه آنها همیشه مملو از آثار تازه است. آثار پر خواننده به کاربران معرفی می شود. در این کتابخانه ها جلسات نقد و بررسی آثارعلمی و ادبی برگزار می شود، و از نویسندگان آثار موفق برای دیدار با خوانندگان دعوت می شود. برای هر پرسش متداول از قبل بروشور و کتابچه راهنما تهیه شده است. علاوه بر این، کتابداران این کتابخانه ها کاربران و درخواستهای آنان را محترم می شمارند، با لبخند از آنان استقبال می کنند و همواره آماده کمک به آنان هستند.
رسالت و نقش کتابخانه در ارتقاء فرهنگ مطالعه
در کتابخانه های خوب برای بچه ها قصه می خوانند و به آنان کتابهای آموزنده امانت می دهند. جلسات منظم کتابخوانی برگزار می شود و بهترین آثار در زمینه های مختلف به کاربران معرفی می شوند. کتابداران فهرستی از آثار جدید را در اختیار کاربران قرار می دهند و آنان را به مطالعه و یادگیری تشویق می کنند. در این کتابخانه ها برای کاربران کلاسهای آموزش استفاده از منابع اطلاعاتی و ارتقاء سواد اطلاعاتی برگزار می شود.
تلاش و تدبیری برای توسعه روز افزون کتابخانه
کتابخانه های خوب پیوسته دستخوش تغییر و تحولهای سازنده هستند. مرتب بر تنوع و گستردگی خدماتی که ارائه می دهند می افزایند. فضای داخلی این کتابخانه ها دل انگیز و آرامش بخش است. در طراحی این فضا از نور طبیعی به خوبی استفاده شده و دمای کتابخانه همیشه معتدل و ثابت است. برای کاربرانی که نیازهای ویژه دارند، تدابیر لازم در نظر گرفته شده است. مثلاً، کاربرانی که دچار معلولیت حرکتی هستند از دسترسی به منابع کتابخانه محروم نخواهند بود. کتابهای گویا برای کاربران نابینا وجود دارد. با توجه به بافت جمعیتی کاربران کتابخانه، اگر به کتابهایی به زبانهای محلی نیاز باشد، تمهیداتی برای پاسخ به این نیاز اندیشیده شده است.
در این کتابخانه ها جلسات نقد و بررسی آثارعلمی و ادبی برگزار می شود، و از نویسندگان آثار موفق برای دیدار با خوانندگان دعوت می شود. برای هر پرسش متداول از قبل بروشور و کتابچه راهنما تهیه شده است. علاوه بر این، کتابداران این کتابخانه ها کاربران و درخواستهای آنان را محترم می شمارند، با لبخند از آنان استقبال می کنند و همواره آماده کمک به آنان هستند.
مهارت حرفه ای و اشتیاق به خدمت در کتابداران
کتابخانه های موفق کتابداران متخصص و علاقه مند را به خدمت می گیرند. کتابدارانی که از کتابدار بودن خود خشنود هستند، و با خدمت رسانی به کاربران حس مفید بودن را تجربه می کنند. آنان همچون مشاورانی مجرب به کاربران در پاسخ به نیازهای اطلاعاتی و پرسشهایی که دارند کمک می کنند. امور جاری این کتابخانه ها به نحو موثری میان کتابدارن تقسیم شده است و مشارکت در اداره امور کتابخانه کاملاً مشهود است.
سخن پایانی
بی تردید این یادداشت کوتاه نه میخواهد و نه می تواند تمام ویژگیهای بهترین کتابخانه های دنیا را برشمرد. اما به نظر می رسد آنچه در اینجا گفته شد اشاره ای بود به مهمترین ویژگیهای کتابخانه های موفق. همانطور که می بینید، اغلب این ویژگیها چندان عجیب و دور از دسترس نیست. چه بسا کتابخانه ای که شما عضو آن هستید، یا بسیاری از این ویژگیها را دارد یا امکان دسیابی به آنها برایش میسر باشد. به بیان دیگر، برای بهبود وضع موجود هر کتابخانه و ارتقاء جایگاه آن بیش از آنکه به منابع مالی فراوان نیاز داشته باشیم، به کمی ابتکار و خلاقیت نیاز داریم. البته بدیهی است که هرگز نمی توان نقش امکانات و منابع مالی را در بهبود وضعیت کتابخانه ها نادیده گرفت. با این حال، کتابداران فرصتهای فراوانی در اختیار دارند که می توانند با امکانات موجود خدمات کتابخانه خود را بهبود بخشند. به بیان دیگر، نباید انتظار داشت که ابتدا همه امکانات لازم فراهم شود تا تحولی در وضع موجود ایجاد گردد. بلکه باید دید با آنچه موجود است، چگونه می توان گامی برای بهتر شدن وضع موجود برداشت.
دوست خوبم دکتر منصوریان عزیز
همه شش معیارهایی که حضرتعالی برشمردی بسیار خوبند وعصاره همه مواردی است که باید یک کتابخانه خوب دربر داشته باشد. اما همه بر صور تکیه دارند و باطن چیز دیگری است. کتابخانه خوب کتابخانه ای است که:
۱. براساس نیاز جامعه استفاده کننده بنا نهاده شده و جامعه بهره‌گیر مشتاق تاسیس آن بوده باشد. نیاز به کتابخانه و کتابخوانی در عمق وجود تک تک آحاد جامعه ریشه دوانده و فارق از غم نانی که اگر بگذارد, گوشه دنج و دلوسه (دلخواسته) گلستان کتاب را بر قول های بیهوده و هیاهوی ساختگی و ناگزیر روزمره نام و نان مرجح دانسته و خزان زندگی را با آن گلاب آن خضاب نماید.
۲. کتابدار خوب و خوشرو و با تامین مالی در حد همه انسان های دیگر روی کره زمین – نه در حد کشورهای پیشرفته بلکه در حد همین اطراف و اکناف کشور خودمان چون ترکیه و امارات و عربستان – برای برآوردن حداقل نیازهای ضروری زیستی خویش, خود را مسئول خدمات دهی به جامعه کتابخانه نماید و خدمت ارائه شده را نه منتی بر خلق, که وظیفه اجباری و – حتی نه انسانی -خود تلقی نماید و همه هم خود را مصروف رفع نیاز اطلاعاتی آنان نماید. ایکاش کتابخانه های ما – همچون بسیاری جاهای دیگر جامعه – تبعیدگاه واماندگان و راندگان و واپس‌زدگان رانده و مانده از همه جا و همه کس نمی بود.
۳. کتابخانه ای که در آن مدیران کتابخانه ای هم تخصص و هم عشق به فعالیت کتابخانه ای داشته و نه به ناگزیر و از غم نام و یا آشنایی و رابطه ای و صرف دریافت حق مدیریت، بلکه خودخواسته و از روی بصیرت، به کسوت مقدس مدیریت کتابخانه برآمده و رضای حق را بر وسوسه و دسایس خلق و نفس دانی و فانی مرجح دارند.
۴. مسئولان تصمیم‌ساز بالایی و بالاتری و بالابالاتری، همه و همه بر وجوب ذاتی و فرهنگ سازی مطالعه واقف بوده و به جای شعارگرایی و با دست پس زدنها و با پا پیشکشیدن های همه چیزهای دیگری جز مطالعه، خود به مطالعه علاقمند باشند و مطالعه را چون دری نایاب در خلوت های دلخواسته خویش – نه ناخواسته و به ناگزیر- در آغوش گیرند و لذت بی وصف وصل آن را برای سایرین و کل آحاد جامعه تحفه آورند.
و بسیار شاید ها و باید های دیگر که نه حوصله گفتار است و نه توان نوشتار
شاد و سرافراز باشید
گیلوری
با سلام
کتابخانه ایده آل، کتابخانه ای است که خودش، خودش را بفروشد. به عبارت دیگر، نظام فعالیت های آن به گونه ای طراحی شده باشد که در خدمت تولید دانش باشد و بدون نیاز به هرگونه تبلیغ، پژوهشگران و مخاطبان عام را به سوی خود جلب کند. من فکر می کنم به هیچ وجه، بهترین کتابخانه نخواهیم داشت، بلکه موثرترین و کارآمد ترین و با مزیّت ترین کتابخانه خواهیم داشت. ما نمی توانیم نسخه ای واحد برای تمام کتابخانه ها با مخاطبان خاص خود بپیچیم. به عنوان مثال، ما بهترین ماشین نداریم، بلکه هر ماشینی ممکن است در یک عنصر خاصی مانند سرعت (بی ام و)، یا استحکام یا لوکس بودن (رویزرویز)و پرستیژ (مرسدس بنز)، نسبت به سایر ماشین ها از نگاه کاربران آن مزیت داشته باشد). پس بهتر است صورت مساله را به گونه ای دیگر طرح کنیم: برای هر گروه کاربر (از نگاه کاربر کتابخانه، چه عمومی و چه تخصصی)، یک کتابخانه ایده آل (کارا و موثر) از چه ویژگی هایی برخوردار است؟
با سلام
بهترین کتابخانه دنیا کتابخانه ای است که هدفش را شناخته باشد و برای رسیدن به آن از هیچ کمکی دریغ ننماید. هدف کتابخانه کاربران کتابخانه اند اگر به نیازها و درخواست های آنان در کتابخانه توجه شود هر کتابخانه ای حتی با حداقل امکانات میتواند بهترین کتابخانه باشد.
سلام
بهترین کتابخانه دنیا کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد است.
با سلام و تشکر از طرح موضوع مفیدتان
شما به خوبی تمام مواردی که یک کتابخانه خوب باید داشته باشد را بیان فرمودید. به نظر من از دید یک مراجعه کننده آنچه که از بدو ورود به کتابخانه مهم است، عضویت آسان، محیطی آرام و لذت بخش، وجود کتابدارهای متخصص و با اخلاق، منابع مورد نیاز جامعه کتابخانه، امکاناتی چون دستگاه کپی، اسکن و مواردی این چنین. بعضی از مراجعین ساعتها در کتابخانه هستند کاش میشد تمام کتابخانه ها، محلی برای خوردن و آشامیدن آنها مهیا کنند. و در آخر ساعت سرویس دهی بسیار بالا از مزیت های یک کتابخانه خوب می تواند باشد.
با تشکر از شما
ویژگیهای زیادی برای بهترین شدن یک کتابخانه نیاز است ولی به نظرم بهترین کتابخانه دنیا حداقل باید:
۱. قبل از اینکه کاربر اطلاعات مورد نیاز خود را بیان نماید، منبع مورد نظر برای او مهیا شده باشد؛
۲. در فرآیند تولید دانش به کاربر کمک فعالانه نماید؛
۳. از دانشی که در نزد کاربران است استفاده نماید و در جهت بهبود خود استفاده نماید؛
و خلاصه اینکه: کتابخانه ای که کاربران خود را نشناسد، کتابخانه آینده و بهترین نخواهد بود.
برایم این مقاله بسیار جالب بود و قابل تامل و دوست داشتم هر سوال آن را پاسخ دهم هر قسمت که در گیومه قرار دارد مربوط به اصل مقاله است :
“به نظر شما بهترین کتابخانه دنیا چگونه جایی است؟”
جایی که دل انسان برای رفتنش شتاب کند .
“در یک رتبه بندی همه جانبه، چه کتابخانه ای می تواند بیشترین امتیاز را به خود اختصاص دهد؟”
کتابخانه ای که مامن انسان باشد انسان درون آن به آرامش برسد و بیابد آنچه را که در ذهن جستجو گرش لحظه ای شاید به یادش آمده و به دنبال جستجوی خود به ساحل کتابخانه برسد و بیابد آنچه جستجو کرده است.
“در واقع، یک کتابخانه باید چگونه باشد که بتوان آن را در صدر فهرست بهترینها نشاند؟” محل آرامش روح
“آیا امکان چنین سنجشی در عمل، یا حداقل در نظر، وجود دارد؟ ”
بله سنجش تعداد مراجعین نیستند بلکه رضایت قلبی مراجعین است یادم است در کتابخانه عمومی داوطلبانه کار می کردم زمان جوانی بود و زمان شور و انگیزه کار ، میزان سنجش من از رضایت مخاطبان آن سبد میوه ای بود که برای هدیه به همکاران کتابخانه می دادند و یا کیکی بود که پیرمردی با تمامی عشق به کتابخانه برای همکاران می پخت .
” یعنی می توان چنان فهرست جامعی از معیارهای ارزیابی تدوین کرد، که بر اساس آن بهترین کتابخانه جهان شناسایی شود؟ حتی فراتر از این، چگونه می توان این بهترین بودن را به روشنی تعریف و تبیین نمود؟ به راستی یک کتابخانه چگونه می تواند بهترین باشد؟ آیا این بهترین بودن هدفی دست یافتنی است؟”
بله بهترین در محله در منطقه شهر کشورو… مقیاس خود را کوچک کنیم
“آیا با جستجو در منابع نظری کتابداری و اطلاع رسانی می توان تصویر بهترین کتابخانه جهان را ترسیم کرد؟”
مگر با رسم دلهای تپنده کتابدارانی که همواره عاشقانه خدمت کرده اند چه در زمان دانشجویی و یا کار در محل های دیگر .
” آیا با وجود تنوع و گوناگونی کتابخانه ها، اساساً می توان به مقایسه آنها پرداخت؟ ”
کتابخانه باید با هم نوع خود مقایسه شود.
” یا باید هر کتابخانه را با انواع مشابه آن سنجید؟” بله
“در بهترین کتابخانه های دنیا …آزادانه به مرور و تورق آثار بپردازند.”
این جاری بودن افراد را بسیار دوست دارم مدت ۶ سال در یک کتابخانه تخصصی کار کردم خاطراتی که با محققین و دانشجویان و مراجعین (مخاطبان بخش ) دارم در نوع خود برایم بی نظیر بود افراد در محیط کتابخانه احساس امنیت ، شادمانی می کردند و ایمان داشتند تا جایی که در توان دارم در زمینه موضوع تخصصی آنها همپای آنها جستجو می کردم . تحقیق آنها تحقیق من بود . چه قدر یاد گرفتم از آنها و چه تعامل زیبایی بود .
“معمولاً عضویت در کتابخانه های خوب دنیا سریع و آسان است. … معمول و مرسوم این کتابخانه ها محسوب می شود.”
ما در آن زمان هیچ کارت عضویتی نمی خواستیم اسمشان را می نوشتند ممکن بودن ورود به کتابخانه برای خیلی از مراجعین مهم بود و ایجاد انگیزه می نمود تا مراجعین ما بیشتر شود و فقط برای تکثیر و یا امانت اگر کتاب را می خواستند باید کارت های شناسایی معتبر و اصل را تحویل می دادند. بعضی وقتها کارتهای آنها به طور دایم دست ما می ماند و ما تماس می گرفتیم ولی آنها خیالشان راحت بود که این کارتها پیش ما محفوظ است . من مدعی نیستم که در بهترین کتابخانه دنیا کار می کردم ولی ادعا دارم که کتابخانه ما ، و پرسنل آن نهایت تلاش را برای دسترسی افراد به منابع را انجام می داد . اسم این کار می خواهد عشق به کار و یا خدمت باشد.
“این کتابخانه ها … از آنان استقبال می کنند و همواره آماده کمک به آنان هستند”.
هنوز با آنکه کتابدار نیستم ( یعنی در کتابخانه کار نمی کنم ) ولی مراجعینی دارم که با توجه به علایق شان سعی می کنم به آنها اطلاع رسانی در زمینه همایش های مهم و نمایشگاهها داشته باشم این افتخار من است که هنوز روح کتابداری در من نمرده است و هنوز بدون کتاب و کتابخانه می توانم گاهی هر از چند گاهی پاسخ پرسشی را همراه با مخاطب بیابم .
“رسالت و نقش کتابخانه در ارتقاء فرهنگ مطالعه
در …منابع اطلاعاتی و ارتقاء سواد اطلاعاتی برگزار می شود.”
هنوز عاشق لبخند یک کودکم زمانی که تصویر یک کتاب زیبا را به او نشان می دهم نیاز نیست بهترین کتابخانه دنیا را داشته اگر فقط مجموعه کوچکی کتاب خوب کودکان را گردآورده باشی برای دلهای کوچک کودکان همان بهترین کتابهای دنیا است .
“تلاش و تدبیری برای توسعه روز افزون کتابخانه
کتابخانه … به آنان هستند.”
احترام به مراجعین ، لبخند و گشاده رویی و همیشه آماده برای کمک بودن بهترین نعمتهایی که خداوند می تواند به یک کتابدار اعطا کند.
“مهارت حرفه ای و اشتیاق به خدمت در کتابداران
کتابخانه …کاملاً مشهود است.”
چه قدر خوب بود قبل از انتخاب رشته یک سوال از دانشجویان می شد و در صورت مثبت بودن پذیرش دانشجو می کردیم آیا کمک به دیگران شما را شادمان می کند ؟ آیا خدمت و راهنمایی را دوست دارید ؟ اگر دانشجویان کتابداری عاشقانه به رشته نگاه کنند تحول عظیمی در کتابخانه آنها پیش می آید و آن محیط محل ایمنی می شود برای کتاب دوستان .
…
ضمن آنکه با تمامی نظرات مقاله موافقم این نظرات شخصی بنده است پرسش و پاسخ را می خواستم با رنگ مشخص کنم ولی بضاعت این سایت این امکان را نداد.
به تک تک سوالات فکر کردم و برای همین دلم می خواست همراه با مقاله پاسخ دهم . از خواننده عزیز برای احتمال سردرگمی عذر می خواهم .
با سلام و احترام،
به نظر من بهترین کتابخانه دنیا،کتابخانه ای است که مراجعه کننده اش به مطلب مورد نظرش برسد(مجازی و غیر مجازی) و برخورد کتابدارانش در شکل حضوری گرم و صمیمانه باشد.با سپاس.
بهترین کتابخانه دنیا جایی است که شوق یادگیری را در کودکان، شوق آموختن را در نوسوادان، انگیزه مطالعه را در دانشجویان و شوق تحقیق را در محققان ایجاد کند و
تمام مرزهای محدودیت های مالی، نژادی، مذهبی و تحصیلی را بشکند
من با تمام معیارهایی که نام برده اید موافقم. به نظر من یک کتابخانه خوب علاوه بر آنکه بایستی دارای بهترین کتابهای موجود در هر زمینه باشد، باید تمامی کتابها به تعداد کافی در کتابخانه موجود باشد، تا کاربر مجبور نباشد برای کتابی که می خواهد مدتی در انتظار بماند. همچنین دارا بودن فضایی بزرگ و مناسب جهت استفاده کاربران به عنوان سالن مطالعه امری ضروری است. دارا بودن سایت برای کتابخانه هم بسیار مهم است. به امید آنکه روزی کارت عضویت کتابخانه مانند کارت شناسایی همراه همه مردم باشد.
به اعتقاد من یک کتابخانه خوب باید طوری باشد که هم بتوان به صورت حضوری و هم به صورت اینترنتی به آن مراجعه کرد. اگر کاربر بخواهد به طور حضوری به کتابخانه مراجعه کند، در اینجا مهمترین نکته‌ای که باید اشاره شود، برخورد خوب کتابدار با کاربر است. اگر کتابدار با صبر و حوصله و مهربانی با کاربر برخورد کند او به کتاب خواندن علاقه‌مند می شود و مشتاق می‌شود بیشتر به کتابخانه مراجعه کند. به اعتقاد من باید در تمام دانشگاهها برای دوستانی که در رشته کتابداری مشغول به تحصیل هستند، واحدی تحت عنوان روانشناسی و ارتباط با کاربر گذاشته شود و واحد مشاوره نیز مناسب است. اما سیستم الکترونیکی کتابخانه نیز باشد فعال باشد. حسن این سیستم این است که در طول شبانه روز کاربر می تواند از طریق اینترنت کتاب و مقاله دلخواه خود را دریافت کند و این کار موجب صرفه جویی در وقت می شود. حتی الامکان یک کلمه عبور و نام کاربری تخصصی به کاربرانی که رشته تخصصی دارند ارائه شود. مثلاً اگر دوستی رشته‌اش فیزیک یا زیست‌شناسی است مطابق با این رشته‌ها علاوه بر کد کتابهای عمومی، کد تخصصی نیز ارائه شود، که مثلاً فقط از کتابهای زیست یا فیزیک بهرمند شوند. کاربران نیز ماهانه در ازای پرداخت وجه از طریق اینترنت از مزایای کتابخانه بهرهمند شوند و به دوستانی که بیشترین مراجعه را به کتابخانه داشته‌اند به صورت قرعه‌کشی هدایایی ارائه شود. ضمناً خواهشی که من دارم این است که کتابهای زبان اصلی (انگلیسی، فرانسوی، عربی و …) نیز در کتابخانه موجود باشد.
تمام موارد ذکر شده در مقاله لازم است ولی کافی نیست. همانطور که می دانید بعضی از کتابخانه‌ها بیشتر به جنبه حفظ و نگهداری اصل اثار توجه میکنند و بعضی دیگر به ارائه خدمات به کاربران. از نظر من کتابخانه‌هایی با کارآیی بالا دارای هر دوی این مشخصات هستند. یعنی می‌توانند با ارائه کپی‌های متعدد از کتب مختلف، البته به شرطی که حق مولف محفوظ بماند، آثار را در اختیار اعضاء قرار دهند، تا هم به اصل آثار لطمه‌ای وارد نشود و هم کمبودی از نظر دسترسی به آنها احساس نشود. ضمناً خلاصه و شرح تمام کتب به همراه معرفی مختصری از آنها در کتابخانه موجود باشد، تا اعضاء به راحتی کتب مورد نظر خود را پیدا کنند. کتابخانه ها باید از خدمات اینترنت برخوردار باشند و آن را در اختیار کاربران قرار دهند. محل مطالعه کتابها و بویژه مراجع باید به گونه‌ای باشد که به راحتی بتوان مطالعه کرد. برگزاری جلسات با حضور اعضاء جهت آگاهی از از کمّ و کیف خدمات و آثار و کتب موجود در کتابخانه نیز مفید است. همچنین، وجود مشاوران آگاه که اطلاعات کافی در ارتباط با کتابها و آثار موجود در داخل و خارج کتابخانه دارند، تا بتوانند اعضاء را در جهت یافتن کتابها ی مورد نظرشان راهنمایی کنند. البته این مشاوران می‌توانند در سطوح و رشته‌های مختلف باشند.
این مقاله مقاله خوبی است. اما با کمی کم و کاستی. ولی در کل توضیحات خوبی داده شده است. بهترین کتابخانه دنیا جایی است که اول مردمان آن کتاب‌دوست باشند، تا کتابخانه‌ای بهترین باشد و بعد منابع کتابخانه غنی باشد و مردمان آن فقر و عطش کتاب داشته باشند، تا آن کتابخانه رونق بگیرد. فضای آن باید آرام و صمیمی باشد. کتابخانه جای رها شدن و دل کندن از این دنیا، و وارد شدن به قلمرو علم و معرفت و داستانهای شیرین و تلخ است. تلخی آن یادآور زندگی‌ای است از آن میخواهیم فارغ شویم.
کاش همه اینها روزی در ایران اتفاق بیافتد. به نظرم مهمترین کار بر عهده کتابداران است. آن کس که به کاری علاقه داشته باشد، و بتواند همواره خود را و اطلاعاتش را به روز کند، پیشرفت چشمگیری خواهد داشت. کتابداری که تخصص و علاقه دارد، کار خود را خوب می‌داند، پیوند عمیقی با مراجعین دارد، خلاق است، نیاز مخاطب را می‌شناسد و از حداقل امکانات مالی حداکثر استفاده را می‌کند. پشتکار دارد و زود خسته نمی‌شود. دچار روزمرگی نیست و البته مطمئناً نیاز به پشتیبانی دارد.
آقای دکتر نظرشان محترم و قابل قبول است. اما به نظر من بهترین کتابخانه دنیا کتابخانه‌ای است که کتابهای خود را معرفی کند و از کیفیت آنها صحبت کند. چون هر کتابی برای خود شخصیتی مستقل دارد و نمی‌توان از نام کتاب به درون آن پی برد، چون آنها مانند کالاهای دیگر نیستند. ضمناً در داخل کتابخانه از کتابهایی استفاده کنند که تصاویر داشته باشند. چون کتاب دو عنصر مهم دارد: یک متن و دوم تصاویر. متن اسکلت داستان را تشکیل می‌دهد و تصاویر داستان را بیان میکنند. همچنین، می توان با استفاده از تصاویر کودکان که آینده سازان فردا هستند را با دنیای کتاب آشتی داد، تا افراد دانایی را به جامعه تحویل دهیم.
به نظر من دیگر کتابخانه به تنهایی معنایی ندارد. بلکه آنچه حرف اول را در دنیا می‌زند LRC: Learning Resource Centers هستند. در این “مراکز منابع یادگیری” انواع منابع اطلاعاتی برای مراجعین وجود دارد. کتاب، پایان نامه، منابع اینترنتی و … به طور کلی منابع چاپی و غیرچاپی، که نیاز همه افراد را پاسخ می‌دهند. علاوه بر این امکانات، کتابدارانی موفق، عاشق و حرفه‌ای به مراجعین خدمات ارائه می‌دهند و محدودیت زمانی مطرح نیست. روز تعطیل و شب و روز نمی‌شناسند. کتابخانه علوم تحقیقات زنجان از این نظر عالی است.
به نظرم اگر همین شش مقوله اجرا شود، در بهتر شدن کتابخانه خیلی موثر خواهد بود. همچنین، برای داشتن کتابخانه خوب فقط ارتقای وضع مالی مد نظر نیست، بلکه با کمی ابتکار و خلاقیت می‌توان برای بهبود وضع جدید گامی جدید برداشت. اگر همیشه کتابخانه در دسترس ما باشد، شبانه روزی، خیلی عالی می شود.
شاید نتوانیم تعریف دقیقی از بهترین کتابخانه دنیا داشته باشیم، در یک تعریف علمی باید گفت کتابخانه ای که تمامی استانداردهای بین‌الملی کتابخانه‌ای را داشته باشد، این تعریف طبق تعاریفی است که در کتابهای درسی خود خوانده‌ایم ولی اگر نظر شخصی‌ام باشد، میتوانم بگویم کتابخانه‌ای که در آن کاربر احساس آرامش کند و بتواند تمامی دغدغه‌های روزمره‌اش را با آمدن به کتابخانه فراموش کند، و با فراغ بال به مطالعه ی آنچه دوست دارد بپردازد. این امر حاصل نمی شود مگر با داشتن کتابداری وظیفه شناس که آن هم این روزها نایاب شده است.
این مقاله نظرم را راجع به کتاب و کتابخوانی و حتی رشته کتابداری به شدت عوض کرد. الآن فکر می‌کنم کتابداری میتواند یکی از بهترین و مقدس‌ترین رشته‌های دنیا باشد. به امید روزی که تمام کتابخانه‌های دنیا بهترین کتابخانه باشند.
سلام
به نظر من اگر این شش مقوله در سطح جامعه کتابخانه های کشور رعایت شود و از نیروی متخصص در امر کتابداری استفاده شود کتابخانه بهترین مکان برای مطالعه و اندیشیدن می شود.به امید فردایی روشن
موثرترین درمطالعه بهترین کتابخانه است
مفیدترین در مطالعه بهترین کتابخانه است
با سلام
فکر کنم از ارسال آخرین نظر ۳سالی میگذره اما من امروز دوس داشتم بدونم بهترین کتابخانه چه کتابخانه ای هستش با چه ویژگی هایی؟ چون خودم کتابدار هستم البته چند ماهه، دوس داشتم اون ویژگی هارو یاد بگیرم تا در کتابخانه ای که مشغول هستم بهترین خدمات رو ارائه بدم که بعد از سرچ در مورد این مسئله ی ذهنیم به این مقاله برخورد کردم که عالی بود مخصوصا نظرات بعدش که خیلی بهم کمک کرد… به نظر خودم یک کتابدارو باید از لحاظ امنیت شغلی و حقوق و مزایا ساپورت کنند تا به کارش اهمیت بیشتری بده چون وقتی فکرش درگیر زندگیش و مشکلاتش نباشه و در ازایه کار و خدمتی که می کنه حقوق خوبی هم داشته باشه( چیزی که حقشه و عرفه) خیلی بیشتر و بهتر فعالیت هاشو انجام میده و از تمام وجودش مایه میزاره…البته علاقه و عشق به کار هم شرطه که خداروشکر من دارم. واسه همین هستش که این علاقه باعث شده زیاد مسائل مالی نتونن روی نحوه ی عملکردم در کتابخونه تأثیر بزارن…پس اول عشق و علاقه ی قلبی به کار و بعد رعایت حق و حقوق از جانب بالاتری ها… یک مورد دیگه هم اینه که مجموعه باید خیلی وسیع باشه و کتابهایه همه نوع قشری از دانش آموز و دانشجو و خانه دار و … رو داشته باشیم.احساس می کنم وقتی یک نفر به دنبال کتاب خاصی می یاد و اون کتاب رو نداریم با وجود اینه کتاب مشابه هست اما باز هم احساس رفع نیاز کامل نمی کنه و از مطالعه روی گردان می شه…البته اینا نظر منه… به امید اینکه اونایی که میان کتابخانه واقعا کتابخون باشن و استفاده کنن. یا علی
بهترین کتابخانه دنیا کجاست؟
چند روزی است که به بازدید و ارزیابی می اندیشم! این روزها سوالی ذهن مرا عجیب درگیر کرده ……
بهترین کتابخانه دنیا کجاست؟
بازدید و ارزیابی از همه زوایا و بخش های کتابخانه آیا می توانند معلوم کنند که بهترین کتابخانه کدام است؟
و ارزیابی را مشتاقم! گاهی می شنوم همکارانی از بازدید و بازدید کنندگان مکدرند اما من بازدید را راهی به پیشرفت کتابخانه و بازدید کنندگان را اهدا کنندگان عیوب کتابخانه و کتابداری ام می دانم. اهداکنندگان عیوب…
و چه زیبا فرمودند امام صادق علیه السلام!
أحَبُّ إخوانی إلَیَ مَن أهدى إلَیَ عُیوبی
امام صادق علیه السلام : دوست داشتنى ترینِ دوستان من ، کسى است که عیب هایم را به من هدیه دهد
.(الکافی : ج ۲ ص ۶۳۹ ح ۵ ، تحف العقول : ص ۳۶۶)
؟ در ذهنم سواال دیگری می پیچد … سوال پشت سوال… در روند بازدید چه چیزهایی مهم است
و اندیشه سیالم جای جای کتابخانه را به رخ ذهن می کشد… بخش مرجع … بخش پژوهش… بخش کودک … بخش… با خود میبرد و میبرد و میبردم و می رسم به مخزن اصلی… مخزن اصلی!
مخزن اصلی کتابخانه غدیر پر از کتابهایی دست خورده و دست خورده و دست خورده است! علی رغم تلاش همکاران رده بندی مدام به هم می ریزد و کتابها دست به دست می چرخند… خدایا برای ارزیابی و به هم خوردگی رده بندی چه کنم؟؟؟ با فرسودگی منابع چه کنم؟ اصلاً اولین چیزی که در مخزن اصلی کتابخانه غدیر توجهم را جلب کرد فرسوده بودن و دست خورده بودن منابع نسبت به محل خدمت قبلی ام بود…
منابع فرسوده نیستند، قدیمی نیستند اما فرسایش آنها زیاد است امانت زیاد می روند. اینجا اگر یکی از اعضای خانواده کتابی را به امانت بگیرد به همه اعضای خانواده نشان می دهد و چند نفر توی خانه آن کتاب را می خوانند! خدایا چقدر تفاوت! محل خدمت قبلی ام کتاب را بعد از دو هفته به من کتابدار می دادند تا دوباره به خواهر یا برادرشان امانت دهم!
خدایا … مردم اینجا چقدر بخشنده اند!
هنوز هم درگیر این پرسشم … بهترین کتابخانه دنیا کجاست؟
می اندیشم و چه خوب که به روشنایی می رسم… بهترین کتابخانه دنیا محل خدمت فعلی من است!
کتابخانه غدیر
باور کنید راستش را میگویم!
کتابخانه ای با ۴۵ مراجع در یک نوبت کاری صبح که معمولا کتابخانه آرام تر است! کتابخانه ای با کمبودها و حاشیه های مخصوص به خود
کتابخانه ای با اعضایی دوست داشتنی و خونگرم
کتابخانه ای دوطبقه که دوربینهای مدار بسته اش طبقه اول را نمی زنند و من کتابدار باید هر از گاهی به طبقه پایین سری بزنم…
کتابخانه ای با اعضای کودک بسیار پر انرژی! با دختر بچه های زیبایی که روزی چند بار کتابهایشان را عوض می کنند و بهار شهر نشینی شان در کتابخانه است.
روزهای اول جابجایی ام بود.. یک هفته ای میشد که مهمان کتابخانه غدیر بودم!
سحر دختربچه ی چشم روشنی که با شوق می آمد؛ سراغ مسئول قبلی کتابخانه را گرفت. گفت: “آقا مسجدی کجاست؟ دیگه نمیاد؟” و گفتم که به کتابخانه دیگری منتقل شده و من از کتابخانه ای دیگر به اینجا! با شوق در چشمانم زل زد و گفت : “شما هم عشایری می کنید؟!” و من لبخند زنان گفتم: “دخترم آره ولی توی کتابخونه ها”
بعضی دختران کتابخانه من، دختران عشایری اند که بهار شهرنشینی و عشق دوره قشلاقشان کتابخانه غدیر است.
و پسران کتابخانه ام: پسرکان پر شور و شری که اگر مراقبشان نباشم و توصیه به این که “مراقب خودتان باشید” از پله های ساختمان دوطبقه پایین می پرند و نرده های پله سرسره همیشگی شان است!
خدایا چطور باید کاربری این نرده ها را از سرسره تغییر بدهم؟
به همکارم می گفتم اگر دور یکی از این میله ها پیچک بپیچانیم دیگر ارتفاع را نمی بینند و هوس پریدن نمیکنند!
گفت “نمیگذارند نرده ها سبز شوند خراب میکنند”! تجربه کاری اش بسیار بیشتر از من است و سالها مسئول کتابخانه ای در شهرستان بوده! راست میگفت چطور پسرانی را که عشق و شوق صخره و کوه و مرتع دارند را با پیچک از پریدن بازداریم!؟ … و گفتم”: اول میله نرده پایینی رو سبز می کنیم و وقتی بچه ها زیبایی اش رو دیدند پیچک رو میدیم روی نرده بالایی. مطمئنم که بچه ها وقتی زیبایی نرده رو ببیند از خیر سرسره میگذرند”!
کتابخانه ای با عضو های ثابت سالن مطالعه!
عضو هایی که اگر کتابدار دیر بیایید دم در کتابخانه اند و نگرانمان می شوند و به اداره اطلاع می دهند..
عضو هایی که می شود روی غیرت و وجود و بودنشان حساب کشید…
کتابخانه غدیر…
و چه اسم زیبایی دارد!
هر بار نگاه به تابلوی سردر کتابخانه و نامش یاد شیعه گی و غدیر و انتظار را در قلبم زنده می کند…
مدت کمی است که اینجایم اما دلم عجیب گواهی می دهد که بهترین کتابخانه دنیا همین جاست!
تلاش و کوشش و پشت کار می خواهد و همراهی همکاران نمونه ام را ! اما یقین دارم می توانیم همه ارزیابی ها را برنده شویم و قبول !
چون میخواهیم بهترین کتابخانه دنیا همین جا باشد.
بهترین کتابخانه دنیا، کتابخانه کانون اسلامی انصار هست.
بهترین کتابخانه دنیا کتابخانه است که باید در افغانستان بنا نهاده شود که تا اکنون روی اش کار صورت نگرفته است. من آروز دارم .
بهترین کتابخانه دنیا کتابخانه است که باید در افغانستان بنا نهاده شود که تا اکنون روی اش کار صورت نگرفته است. من آروز دارم …