رابطه انسان و شغل، رابطه ای دو سویه است. یعنی هم فرد بر روی شغل اثر می‌گذارد و هم شغل بر روی فرد. بعضی وقت‌ها، یک نفر پیدا میشود و وارد شغلی میشود و این آدم آنقدر قوی است و آنقدر فکر، اندیشه و خلاقیت از خودش بروز می‌دهد که بعد از مدتی می‌‌بینید، ادبیات و حتی ارزش‌های آن شغل به نوعی تحت تاثیر این فرد قرار گرفته است. ابتدا در جغرافیای محدود و اگر قوت و قدرت فرد زیاد باشد، در گستره‌ای وسیع‌تر، ملاحظه می‌کنیم که ادبیات، روش‌ها و ارزش‌های یک شغل به نوعی متفاوت شده است. البته به این سادگی و سرعت نیست، اما بالاخره در بلندمدت اثر خود را خواهد گذاشت.
گاهی هم بر عکس میشود، یعنی شغل بر افراد تاثیر می‌گذارد (که این تاثیر خیلی بیشتر است). نمونه‌های این تاثیر را خیلی زیاد دیده‌ایم. شاهد بوده‌ایم که فردی با روحیات و خلقیاتی وارد شغلی میشود و بعد از مدتی، اخلاق، گفتار و کردار او تحت تاثیر مفاهیم یا افراد آن شغل، تغییر و تحول پیدا میکند. حتی در برخی موارد، این تاثیر بر روابط و رفتارهای خانوادگی و شخصی فرد هم موثر افتاده و باعث ارتقا یا کاهش سطح آنها میشود. هر چقدر شغلی قدمت، گستردگی و ارزش‌های پایدار بیشتری داشته باشد، به میزان بیشتری افراد را با خود همراه میکند. و بر عکس، شغل‌های جدیدی که هنوز به ثبات نرسیده‌اند و در حال آزمایش و خطا هستند، کمتر می‌توانند افراد را تحت تاثیر قرار دهند و چه بسا که تاثیرپذیری شغل از آنها بیشتر هم باشد.
حرفه کتابداری هم، از جمله شغل‌هایی است که بر روحیات و اخلاق فردی، اجتماعی و خانوادگی افراد تاثیر می‌گذارد. محیط کتابخانه، که محل کار کتابداران است، آرام و به دور از هر گونه سروصدا و هیاهو است. این آرامش محیطی کتابخانه، چیزی نیست که همین‌طور بدون دلیل و سابقه تاریخی ایجاد شده باشد. بشر، سال‌ها تلاش کرده تا دریافته که برای یادگیری بهتر، لازم است تمرکز فکری وجود داشته باشد. تمرکز فکری در سایه آرامش محیطی به دست می‌آید و خوشبختانه، قرعه فا ل یکی از بهترین محیط‌های آرام جهان هستی را به نام کتابخانه زده‌اند. مسلما، از ابتدا این گونه نبوده است که هم آدم‌ها بدانند محیط کتابخانه باید آرام باشد و به مرور زمان و نسل به نسل این موضوع وضوح یافته و به نسل‌های مختلف منتقل شده است. به گونه‌ای که اگر حالا از کسی بخواهیم برخی شغل‌ها و محیط‌های آرام جهان را نام ببرد، مطمئنا کتابداری و کتابخانه در زمره فهرست او خواهند بود.
یکی از مهمترین ویژگی‌های کتابخانه، مشتریان آن هستند که عمدتا افراد فرهیخته و بافرهنگ هستند. یعنی قشری از اجتماع که با قوای فکری و دماغی خود زندگی می‌کنند و برای تقویت این قوای سطح عالی خود به کتابخانه روی می‌آورند. سطح پایین ترین مشتریان کتابخانه، از حداقل ملزومات فرهنگی و فرهیختگی که همان سواد باشند برخوردار هستند و این ارزش کمی نیست.
ارتباط با افراد باسواد، تحصیل کرده، دانشگاهی و فرهیخته، به نوعی باعث ارتقا نوع نگرش و رویکردها میشود. فردی که قرار است به این گونه افراد خدمت‌رسانی کند، خواه‌‌ناخواه مجبور است خود را اصلاح و روزآمد نماید. این روز‌آمدی، هم در بعد علمی و حرفه‌ای اتفاق می‌افتد و هم در بعد اخلاقی و فردی. یعنی کتابدار تلاش میکند متناسب با سطح مخاطبین و نیازهای آنها، از نظر علمی و حرفه‌ای خود را ارتقاء دهد. و از نظر اخلاقی هم فرد کتابدار نمی‌تواند با افرادی چینین فرهیخته، در سطحی نازل برخورد نماید. و همین باعث ارتقاء شخصیتی و اجتماعی کتابداران میشود. متقابلا، مشتریان کتابخانه نیز از منش و روحیات کتابداران اثر می‌گیرند و هر چقدر کتابداران از شخصیتی ممتازتر برخوردار باشند، اثرگذاری آنها بیشتر خواهد بود.
یکی دیگر از اثرات محیط کتابخانه بر روحیات و خلقیات کتابداران، خاصیت آرام‌بخشی آن است. همان‌گونه که ذکر شد محیط کتابخانه، محیطی است که یکی از مهمترین اصول آن سکوت و آرامش است. مسلما، این سکوت و آرامش باید از خود کتابخانه آغاز شود. به قول معروف “احترام امامزاده به دست متولی آن است.” بنابراین اجبار محیطی کتابخانه برای سکوت و آرامش از یک سوی، و مشتریان سطح بالا و فرهیخته کتابخانه، از سوی دیگر، باعث شده است تا کتابداران تلاش کنند در محیط کتابخانه‌ای، یعنی محیط حرفه‌ای و شغلی خود، افرادی ساکت، آرام و منضبط باشند. به طوری که اولا باعث اعتراض مخاطبین نشوند و دوما بتوانند مخاطبین را دعوت به سکوت و آرامش کنند. این آرامش اجباری محیط کار، ناخود‌آگاه بر روحیات و خلقیات کتابداران اثر گذاشته و باعث میشود به مرور شخصیتی آرام و صد البته با تن صدایی آهسته، پیدا کنند. آهنگ صدای آهسته، که میشود گفت خٌلق پسندیده‌ای است، از ثمرات اجبار به صحبت با لحن آهسته در محیط کتابخانه برای بلندمدت است. بسیاری از کتابداران را دیده ایم که حتی در میحط‌های خارج از کتابخانه نیز به آرامی و تُن صدایی پائین و آهسته صحبت می‌کنند. و این از همان تاثیرهایی است که شغل‌های ریشه‌دار بر اهالی آن شغل می‌گذارند.
از دیگر عواملی که بر آرامش کتابداران موثر بوده است، نوع کالا و محصولات مورد مبادله در کتابخانه است. اساسا مبادلات موجود در کتابخانه، از نوع مبادلات غیر‌انتفاعی است و شامل کتاب و نوشته و مجله و اطلاعات است که هیچ پرداخت مالی هم بابت آنها وجود ندارد. همین مساله باعث میشود که رقابت تجاری و مالی در کار نباشد. هر کجا هم که مسائل مالی و پولی در بین نباشد، مطمئنا آرامش بیشتری حکمفرما خواهد بود.
نتیجه اینکه، محیط، مشتریان، نوع کالا و برخی فاکتورهای دیگر در محیط کتابخانه، از جمله عواملی هستند که باعث شده‌اند محیط کتابخانه، آرام، کم‌استرس و به دور از هر گونه هیاهو باشد. و این آرامش محیطی باعث شده است که کتابداران افرادی آرام و کم‌دغدغه و در عین حال فرهیخته باشند
