“عطف” روزهای پرشتاب اسفند و سالی که گذشت! (۲)

کامبیز میربهاء

کارشناس ارشد کتابداری از دانشگاه تهران

ظهور «عطف» مرا به یقین رساند که جامعه کتابداری ایران آنچه را که نداشت، یافته است: روزنامه‌نگاری جامعه‌شناس و مستقل که با تیزبینی خاص خود بی‌ هیچ چشمداشت و منفعتی، بنیانهای این جامعه را به نقد بکشد و بنمایاند که چه نقاط قوتی داریم و احیاناً نمی‌دانیم، و چه کاستی‌هایی داریم که از آن غافلیم یا به هر دلیلی خود را به غفلت می‌زنیم.

«عطف» را در این یک سال چنین یافتم: مجله‌ای است که آمده آینه‌ای در مقابلمان بگیرد تا ببینیم کجای کاریم، جایگاهمان در میان سایر جوامع کتابداری دنیا کجاست، چه بودیم و هستیم، چه می کنیم، چه باید بکنیم، و احیاناً چه نباید بکنیم.

نقاط قوت: نقدهای بی تعارف و سازنده، مقالات بدیع، جلب مشارکت کتابداران به دور از ملاحظات امتیازبندی علمی و در عین حال بدون طمع به امتیازگیری از سوی آنها.

سودابه نوذری

دانشجوی دوره دکتری کتابداری

اولین بار که خواندمش، ناخودآگاه به دنبال ردپای شیرازه ای بودم که نیمه تمام رهایش کرده بودیم! شاید چنان که باید، شیرازه‌‌اش محکم نبود و زود گسست!… عطف، نامش نزدیک است؛ سبک و سیاقش هم؛ و نیز تیترهای بحث‌انگیز و پرکشش آن. آنانکه در عطف قلم میزنند، اغلب همان قَدَرها هستند، و نیز تازه‌واردانی که پیداست، قدَر می‌شوند. در شیرازه و عطف، کسی امتیاز نمی‌گرفت و نمی‌گیرد و حق‌الزحمه‌ای نداشت و ندارد، قلم می‌زدند و می‌زنند با این امید که درمانی صورت گیرد. در همین پنج شماره تغییراتی تدریجی حس می‌شود. حتی شماره آخر با قبلی‌ها تفاوت دارد.  به نظر پر مایه‌تر است. نُقل و بحث محافل‌ شده است. گاه برافروخته هم می‌شویم از برخی دل گفته‌ها و ‌حرف‌ها در آن، اما نظر داده‌ایم و می‌گوییم: منتظر شماره بعدی هستیم.

و اما او

او بعد از شیرازه هم، قلمش توقف نکرد و نوشته است و باز هم می‌نویسد؛ باید بنویسد حرف خودش را یا دیگران، فرق نمی‌کند، می‌نویسد و آنچه را در دل خود و دیگران انباشته است،  به هر روی، بیرون می‌کشد. خبره شده است در این کار. این غیرکتابدار! از رشته‌ای دیگر آمده است که چه! لابد او هم ‌می‌خواهد بکوبد، به سخره بگیرد و … . گاه با لبخند به او می گفتم، در رشته خودت کار پیدا نکردی، آمدی سراغ ما!. پاسخش، تنها لبخند بود. اما نه،  حال و هوای نوشته‌هایش چیزدیگری است، گفتم می‌بیند آنچه شاید، خوب دیده نشود. گویی، بیشتر از بعضی‌هایمان، ‌دغدغه رشته دارد!

اما دلیل آمدنش هر چه که باشد خوب آمده است. این رشته، لازمش دارد. حرف بسیار دارد. هنر ژورنالیستی‌اش خوب به حرفه ما گره خورده است. می داند چه عنوانی  بالای نوشته ها و صحبت ها  بچسباند‍ تا رهگذرها هم، تاب گذشتن نداشته باشند. حالا با گذشت این مدت، مبهوت و حیران  سوال می کنم آخر با دست خالی چطور می‌توانی؟ دغدغه چه داری؟ گمان نکنم کتابداری! شاید دغدغه‌ات فرهنگ وطن باشد و تو توان این رشته برای رشد آن را باور داری . آخر با دست خالی!؟

آرزو می‌کنم این عطف محکم باشد وگسسته نشود، این یکی نیز یکساله شد، صدساله می‌شود؟

رضا شهرابی

دانشجوی کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی

مجله عطف مجله ای است که در اولین نگاه،  مشخصات یک مجله اینترنتی را به خوبی دارد. داشتن بخشهای اخبار ، گفتگو ، مفالات ، گزارش و… میتواند این مجله را به خوبی در میان جامعه کتابداران و کتابخوانان ، پر طرفدار نماید. مجله ای که تا قبل از این جای خالی آن در عرصه وب به خوبی حس میشد. به نظر میرسد نقطه قوت این مجله در چند نکته خلاصه شود که میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

–     داشتن یک هیئت تحریریه علاقمند به نوشتن و آنهم از نوع ساده نویسی . ساده نویسی نه به معنای ساده انگاشتن مطالب ، بلکه به معنای روان و بدون غل و غش نویسی

–     جمع آوری و ارایه همه نوع مطلب که به هر ذائقه‌ای خوشایند باشد. و نه فقط بسنده کردن به مقالات خشک علمی و نمودارها و نتایج کم و بیش یکسان !

–         قالب جذاب ، کاربرمحور و در عین حال راحتِ مجله در محیط وب

–         توجه به مسایل جامعه کتابداری از زوایای گوناگون

ضمن اینکه اساسا به نکات فوق میتوان مزایای یک مجله الکترونیکی را که نسبت به مجله کاغدی دارد اضافه نمود. مانند : راحتی و سهولت دسترس پذیری به مجله از هر نقطه جهان ، امکان دریافت مستقیم نطرات خوانندگان در کمنرین زمان ممکن ، امکان جستجو در مطالب ، امکانِ داشتن دسترسی به آرشیو مجله و…

اما هر مجله خوب و پر طرفدار ممکن است ناخودآگاه بدلیل عدم ملاحظه بعضی نکات به سراشیبی نزول وارد شود که لازم است مدیران اجرایی “عطف ” نیز مراقب این موضوع باشند . توجه به موارد ذیل میتواند روند رو به رشد مجله را بخوبی حفظ نماید :

–         جامع نگری و پرهیز از یک جانبه گری در هنگام طرح مسایل و معضلات پیش روی جامعه کتابدار

–         استفاده از همه سلایق فکری و نظری در هنگام تهیه گفنگوها ، گزارشات و ….

–         استفاده از فشر جوان و نوظهور علمی در بدنه کتابدار جهت تحصیل آرا و نظرات ابشان

–     بروز رسانی اخبار مجله خارج از روال ۲ ماهانه آن . بدلیل اینکه ارایه بعضی اخبار در لحظه مفید خواهد بود و موکول کردن آنها تا ۲ ماه دیگر شاید لطفی نداشته باشد.

به هر حال این مجله در آغاز راه میباشد و امید است که با همت گردانندگان آن بتواند به یک مجله الکترونیکی موفق در عرصه کتابداری و اطلاع رسانی بدل شود.

عطف خبر رسان نبوده اما دور از خبر هم نمانده!

زهرا تهوری

کارشناس ارشد کتابداری و اطلاع رسانی

عجب دنیایی ساخته این اعجوبه قرن بیستم: اینترنت. خیلی‌ها می‌آیند و چیزایی می‌نویسند و البته می‌خواهند خوانده‌ شوند؛ این در ذات بشر هست که وقتی مجازی می‌نویسد بدش نمی‌آید که بخوانند او را، وگرنه دردفتر یادداشت‌های شخصی‌اش می‌نوشت. به‌ هر حال، در این دنیای مجازی پر از وبلاگ و وب‌سایت، نشریات الکترونیکی جایگاه خاصی دارند. محملی که محتوایی شبیه نشریات چاپی داره، اما به‌شکل مجازی و البته با کم و کیف‌های خاص خودش. یکی از این نشریات که برای همه ما نام‌آشناست، عطف است.

وقتی که امد با این شعار همراه بود که “عطف“ برای همه کتابداران  ایران است و این حقیقت دارد. از اردیبهشت امسال راه‌اندازی شد و هنوز یک‌ سالش نشده. نشریه‌ای مستقل از هر سازمان و گروهی. نشریه‌ای که هر دو ماه یک‌بار می‌آید و قرار بوده خبررسان نباشد  ولی دور از خبر هم نمانده. منفعت مادی‌ای را دنبال نمی‌کنه و البته بودجه‌ای هم بهش اختصاص نیافته است. با این اوصاف، جای تقدیر داره، چرا که اقدام به کارهای اینچنینی هزینه‌هایی نیاز دارد، حتی اگر دستمزدی برای دست‌اندرکارانش در نظر گرفته نشود.

هنوز موفق نشده‌ام همه‌ مطالب هر شماره‌ را بخوانم، ولی می‌توان گفت جدابیت‌های خاص خود را دارد. اینکه همه در یک گردونه بازی می‌کنند، حتی غیرکتابدارها.

برگی از تاریخ و مطالبی که از خبرنامه انجمن یا همان نامه انجمن سابق می‌آورد؛ بخش اخبار، طنز، گزارش، نقد و معرفی کتاب، مقاله، یادداشت، سرمقاله، و گفتگو (که این از بخش‌های خواندنی برای بنده است). کمیت این بخش‌ها به من خواننده بستگی دارد؛ هر چه ما فعال‌تر، عطف نیز غنی‌تر خواهد بود.

از دیگر محاسن عطف، پی دی اف کردن نشریه است برای آنان که محدودیت دسترسی به اینترنت دارند و یا تمایل دارند بیشتر از روی کاغذ بخوانند تا در فضای مجازی و بر روی صفحه مانیتور و البته با صفحه‌بندی‌ شبیه یک مجله.

و اما چند پیشنهاد برای عطف:

بهتر است کمی صفحه‌ها خلوت‌تر شود. گمان می‌کنم در برخی صفحات تکرار وجود دارد؛ به‌عنوان مثال، بخش مطالب اخیر، هم در باکس سمت راست صفحه قرار دارد، هم در بخش مقابل این باکس. یا بخش خبر هم در منوی بالای صفحه هست، هم سمت راست پایین صفحه. شاید بتوان با حذف برخی‌ تکرارها، صفحه را خلوت‌تر کرد.

در مورد گفتگوها، از انجا که این نشریه است که افراد را انتخاب می‌کند پس باید در انتخاب افراد و نحوه پرسش و پاسخ‌ها محتاط‌ تر باشد و به نیاز خوانندگان بیشتر توجه کند.

اگر امکانش باشد که گفتگوها خارج از تهران هم انجام شود بهتر خواهد بود و این مزایایی دارد از جمله خبر از دنیای کتابداری بیرون پایتخت. شاید چون این نشریه بودجه اختصاصی ندارد، برای دست‌اندرکاراش مشکل باشد که به شهرهای دیگه سفر کنند. برای این هم شاید بتوان کاری کرد…

در مورد مطالبی که خوانندگان می‌فرستند، اگر عکس نویسنده‌ موجود نیست، بهتره عکس دیگه‌ای گذاشته نشه، منظره خوبی نداره.

مهشید سجادی

کارشناس کتابداری و اطلاع رسانی

نمی دانم چرا آدم ها وقتی به چیزی علاقه مند شدند در موردش کور می شوند. انگار نه انگار که آن واقعه یا شیء روزی بدون علاقه او هم در جریان بوده. انگار نه انگار که آدم اراده دارد، توان مجادله دارد و همینطور دید نقادانه. کسی نیست به ما آدم ها بگوید در مورد چیزی که دوستش دارید و به وجودش ایمان دارید مقداری واقع بین تر باشید. کمی چشم دلتان را ببندید و به چشم غریبه ای که تازه از راه رسیده به آن بنگرید. اما افسوس که نمی شود؛ یعنی نه اینکه انسان نخواهدها، نه، نمی تواند. چون وقتی در مغزت و قلبت نسبت به حضور چیزی علاقه پیدا کردی دیگر نمی توانی با مغزت در موردش نظر بدهی؛ آن را عالی می پنداری و نمی توانی نقدش کنی.

حال این وصف احوال ماست و عطفمان. عطفی که اتفاقی شد در تغییر روحیه ما. چیزی شبیه قلقلک مغزمان در مورد برخی افراد و وقایع و تاریخ خاک خورده پیرامونمان. حال ما شده حال آن عاشقی که فقط معشوقه اش را با یک دید و آن هم عالی می نگرد و هر چه سعی می کند نمی تواند کاستی هایش را برشمرد.

یک ماه است که هر چه تلاش می کنم نقدی در مورد عطف بنویسم نمی توانم. به قول یکی از دوستان نقدمان نمی آید. شاید به همان دلیل علاقه به این مجله. ما که نتوانستیم عطفمان را نقد کنیم. باید سپردش به منتقدان حرفه ای و یا کسانی که مثل ما دوستش ندارند. منتقدان حرفه ای ای که کارشان این است؛ مثل ما که کارمان کتابداری و اطلاع رسانی است. آری این بهترین بهانه برای نقد نکردن عطفمان است که می توانم بیاورم. می سپارمش به اهلش که با نقدشان می توانند هم خراب کنند و هم بازسازی. ما نمی توانیم چون نه تاب و توان خراب کردنش را داریم و نه قدرت بازسازیش را.

امیدوارم نقادان بهترین نقدها را برای عطفمان انجام دهند تا باورمان در موردش قوی تر شود.

امید علی پور

کارشناس ارشد کتابداری و اطلاع رسانی ، دانشگاه گیلان

اصولا نقادی آداب و ترتیب خود را می طلبد که از آن بی بهره ام ولی به حکم وظیفه بر خود لازم دیدم که نکاتی چند پیرامون نشریه ی ارزشمند عطف به استحضار برسانم ؛ چرا که اوقات خوشی را در طول این یک سال با نشریه ی شما گذرانده ام.

به طور کلی یکی از مزایای بسیار خوب شما بهره گیری از فضای مجازی برای انتشار نشریه و بهره گیری از رویکرد تعاملی وب ۲ در این راستاست.به نحوی که هر خواننده ای می تواند به اظهار نظر بپردازد.تعداد بازدیدهای صورت گرفته از هر مطلب و همچنین امکان برچسب گذاری مطالب توسط خوانندگان از نقاط دیگر قوت این نشریه به شمار می رود.همچنین در دسترس قرار دادن فایل پی دی اف هر شماره نیز اقدام شایسته ای است که باید به آن اشاره نمود.نکته ای که مایلم بدان اشاره کنم این است که متاسفانه سایت در بعضی استان ها از جمله گیلان قابل دسترسی نیست و چه خوب است که افراد متقاضی با ارسال ایمیل و مشخصات خود به نشریه ، بتوانند از این طریق مطالب نشریه را در قالب فایل پی دی اف دریافت نمایند.

بخش مصاحبه با چهره های سرشناس کتابداری ایران را بسیار می پسندم و چه خوب است که در هر شماره با یکی از اساتید و افراد موفق کتابداری گفتگو شود.خواه در تهران باشند و خواه در شهرستان.بخش گزارش هم اکثرا حاوی نکته نظرات جالبی از دوستان و همکاران گرامی است که توجه به موضوعات روز و انتخاب دقیق تر افراد ، می تواند بر غنای آن بیفزاید.

همچنین بخش یادداشت ها را بسیار می پسندم.چون مطالب آن ها در جای دیگری اعم از نشریات دارای درجات مختلف علمی یافت نمی شود.پیشنهاد می کنم که بخش مقالات و نقد و بررسی کتاب ها حذف شده و یا تقلیل یابد.چون به تعداد کافی نشریاتی که به طور تخصصی در این وادی فعالیت می کنند وجود دارد.بجای آن می توانید در هر شماره تعداد مصاحبه ها و یا گزارش ها را زیاد تر کنید.

بخش طنز را می پسندم.همچنین پیشنهاد می کنم که می توانید در هر شماره مسابقه ای مختصر و مفید درباره ی کتابداری و مسایل مبتلا به آن ترتیب دهید.البته نه به صورت مسابقات و آزمون هایی که به صورت تستی برگزار می شود.بخش خاطرات هم می تواند جالب باشد.خاطراتی از کتابداران درباره ی مسایل مختلف حرفه ی خود که با آن روبرو شده اند.َ

افسانه تیمور خانی

دانشجوی دوره دکتری کتابداری

مطالب مجله الکترونیکی عطف بسیار جالب، جذاب، متنوع و خواندی است. ویژگی خاص این مجله که آن را از دیگر مجلات این حوزه متمایز می سازد این است که در این نشریه امکان گذاشتن کامنت در تمامی بخشها وجود دارد و این ویژگی سبب گردیده که این نشریه از حالت خشک و تک بعدی بودن خارج شده و به نشریه ای پویا ، زنده و تعاملی تبدیل گردد.