اگر هر مجموعه چاپی (کتاب، مقاله و…) و یا غیر چاپی (سی‌دی، اخبار رسانه‌ها، آموزش رسانه‌ها، اینترنت، وبلاگ و…) را یک اتم در نظر بگیریم نمایه‌ها و کلید‌واژه‌ها، نانوهای آن اتم هستند. اگر کتابداران فناوری نانو را بیاموزند در این طبقه‌بندی بسیار هوشمندانه عمل خواهند کرد و علاوه بر رساندن هر اطلاعات به خواننده‌اش، فعالیتهای فراوان دیگری را نیز در راستای معرفی این اطلاعات به مخاطبان خواهند داشت و سازماندهی مواد از شیوه سنتی به شیوه‌های جدید و نو با استفاده از ابزارهای موجود تغییر شکل خواهد داد.
شیوه‌های سنتی سازماندهی مواد کتابخانه‌ای: مواد آرام و غیر محترقه
کتابداران مقاله‌ها را نمایه‌سازی می‌کنند. اگر مقاله را ظرفی از اطلاعات بدانیم محتویات این ظرف را با کلید‌وا‍ژه‌هایی که درون آن است می‌شناسیم و معرفی ظرف و مکان آن با همین کلید‌واژه‌ها صورت می‌پذیرد. یعنی این محتویات را درون ابزارها و نرم افزار‌های رایانه‌ای جستجوی این ظروف و محتوای آن می‌گذاریم و بازیابی ظروف مورد نظر را برای مخاطبان میسر می‌نماییم.
کتابها در روش سازماندهی سنتی با حدود ۳ موضوع که اکثراً از عنوان کتاب نیز بر می‌آید نشانه‌گذاری آدرس‌دهی (رده بندی) می‌شوند. مثلاً کتاب روانشناسی کودک در موضوع کودکان – روانشناسی (لازم به توضیح است این موضوع را با سرعنوان موضوعی چک نکرده‌ام در واقع در حال حاضر در مورد موضوع‌سازی صحبتی ندارم) و در طبقه خاص خود قرار می‌گیرد.
داستان طبقه‌بندی مکتوبات به شیوه مذکور است ولی به نظر من در شیوه‌های اطلاع‌رسانی جدید، مکتوبات به دلیل گذشت از پروسه چاپ کمی بیات می‌شوند تا به دست مشتری برسند ( خدای ناکرده قصد بی‌ارزش کردن این اندیشه‌های مکتوب را ندارم ولی داستان انفجار اطلاعات درباره مواد غیر چاپی بیشتر نمود دارد) و زمان زیادی را طی می‌کنند. برای خوانندگان اخبار و اطلاعات روز، کتابها اهمیت به سزایی ندارند. یادم است برای خرید کتاب راهنمای آموزشی رایانه، وقتی به کتابفروشی سر می‌زدم، بیشتر کتابهای قدیمی‌تر از برنامه های روز رایانه ها را می‌یافتم و این اطلاعات قدیمی برایم چندان ارزشمند نبودند.
کتابداران مانند پزشکان هستند که بیمار را (کتاب) در بخش ثبت پذیرش می‌کنند و پس از بررسی اولیه و گاه شتابزده (فهرست نویسی و رده بندی) مکتوبات را در طبقه‌بندی کتابخانه‌هایشان مانند بیمارستان به بخشهای مختلف ارسال می‌دارند و دیگر به فکر عیادت‌کنندگان این کتابها و مقالات و ملاقات‌کنندگانشان نیستند. اگر کتابی هرگز خواننده‌ای نداشته باشد نگران نمی‌شوند (شاید به دلیل عدم شناخت موضوعی‌اش چاره‌اندیشی توسط پزشکان کتاب نمی‌شود). ولی به قول رانگاناتان باید هر کتاب خواننده‌ای داشته باشد. اصول کتابداری را همیشه باید آویزه چشمانمان قرار دهیم !
به نظر شخصی من کتابداران به دلیل گوناگونی شیوه‌های تجمیع اطلاعات، تنها مسوؤلیت ساماندهی مواد چاپی را ندارند بلکه باید پا را فراتر گذاشته و به فکر اطلاعات غیر چاپی نیز باشند. (تنها دلیل عوض شدن نام کتابداران شاید این مهم باشد).
شیوه های جدید سازماندهی مواد کتابخانه ای: مواد انفجاری و محترقه و فراوان و گوناگون
در دریای بی‌کران اینترنت موتورهای جستجو، کار جستجوی عمومی را به خوبی انجام می‌دهند. به طوریکه اگر به صورت عام بخواهیم موضوعی را بیابیم مشکلی نداریم. در زمان ماهیگیری که، برایمان نوع خاص و تعداد مطرح نباشد این موتورها بسیار جوابگو و موثر هستند تور را می‌اندازیم و صید می‌کنیم هر چند گاه میان تورمان غیر از مواد اصلی، فرعیات زیادی می‌بینیم. ولی وای به حال روزی که انتظار گونه خاصی از اطلاعات را داشته باشیم، تورهای جستجو علاوه بر جستجوی اصلی ما را به صیدهای نامتجانس و ناخواسته می‌رساند. برخی سایتها با اسم کلمات کلیدی ارزشمند، مخاطب را برای تبلیغات، به سوی خود می‌کشند و در این میان ماهیگیری اطلاعات خاص بسیار سخت است.
موتورهای جستجو به ظاهر کار کتابداران را کم نموده است ولیکن اطلاعات همیشه در لایه‌های پایینی وجود دارد که هیچگاه یافت نمی‌شود. کلیه کتابداران نگران این اطلاعات هستند. کار کتابداران شاید یافتن مروارید اطلاعات از میان گل و لای ته‌نشین دریا باشد. (وب پنهان)
کتابدار باید با حوصله به فهرست‌نویسی این صفحات مجازی و نمایه‌سازی آنها به مخاطب در زمینه شناخت مطلب کمک نماید و مانند نوری به خواننده کمک کند تا عمیق‌ترین لایه‌ها را ببیند و اطلاعات را بیابد. کاری که در دنیای مجازی صورت می‌گیرد، علاقه‌مندی مخاطبان در هر نوشتاری اندازه‌گیری می‌شود و مخاطب‌شناسی خیلی تحت شعاع قرار گرفته است. یعنی کتابداران نیز باید بیاموزند که با نظرسنجیهای مجازی مثلاً مشخص کنند کدام کتاب یا نوشته در مورد روانشناسی کودک دارای رای بالا از دیدگاه مخاطبان و متخصصان است و این ستاره‌های انتخابی دیگران، خود ملاک انتخاب در دنیای مجازی است و در حقیقت به نمایش در آوردن ( Display ) اطلاعات توسط کتابداران است .
شیوه‌های فهرست‌نویسی باید دگرگون شود: وقتی یک کتاب به صورت تمام‌متن وارد دنیای مجازی می‌گردد دیگر این آدرس‌دهی‌ها اهمیت کمتری دارد. شاید تنها اعلام موضوعات مترادف ارزش بازگویی برای تسریع بازیابی مواد کتابخانه ای را داشته باشند.
کتابداران باغبان گلهای سر برآورده از ذهن و فکر انسانهای صاحب آگاهی‌اند. (وقتی این گلها به نمایش در می‌آیند، مهم نیست این گلها را همه دوست بدارند بلکه مهم این است که دوستداران واقعی این گونه گل را بشناسیم و وظیفه آشنایی با این گونه را به انجام برسانیم). کتابداران نگهبانان اندیشه و تفکرند و معرفی‌کنندگان موضوعات تخصصی به متخصصین موضوعی‌اند. معمولاً سایتها همگی با کلیه کلمات قابل جستجو هستند پس نیازی نیست کتابداران زیاد نگران جستجوی این قبیل کلمات در سایتها باشند. فقط کافی است در هر حوزه سایتهای خوب را بشناسند و یک نظام طبقه‌بندی بر اساس کیفیت داشته باشند، احیاناً اگر برخی از طریق کلیدواژه‌های پر طرفدار سرعت جستجو را مختل می‌نمایند و جستجوگران را با صیادی به دام تبلیغات خود بکشند و مسیر مخاطبان را منحرف نمایند تا آمار بینندگان خود را ارتقا دهند، باید آنها را شناسایی و در لیستی به معرفی سایتهای تجاری تبلیغاتی بپردازند تا خوانندگان و متقاضیان در هر جستجو به این سایتها نروند و وقت خود را صرف دیدن تبلیغات ناخواسته ننمایند.
طبقه‌بندی سایتها و وبلاگهای فارسی خود از وظایف کتابداران است. معرفی بهترین سایتهای علمی و … توسط کتابداران می‌تواند در یک تحقیق نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد و همچنین در ارتقای کیفیت این سایتها نقش مهمی ایفا می‌کند تا افراد تنها به داشتن صفحه اصلی پورتال اکتفا نکنند و اطلاعات قابل‌استفاده و مناسبی درون سایتها به منظور بهره‌برداری بگذارند.
