چکیده
در این مقاله سعی کردیم تعدادی از وبسایتها و کتابخانه‌های دیجیتالی رایگان را که کتابها، مقالات و پایان‌نامه‌های مختلف انگلیسی را در زمینه‌های گوناگون علمی‌به صورت تمام‌متن در اختیار علاقمندان قرار می‌دهند معرفی کنیم. وبسایتهای علمی‌به دو گروه تخصصی و عمومی‌تقسیم شده‌اند. دسته اول وب‌سایت‌هایی هستند که فقط در یک یا دو رشته خاص به ارائه اطلاعات می‌پردازند و دسته دوم حوزه‌های مختلف علوم را پوشش می‌دهند. شرایط و امکانات جستجو در آنها نیز توضیح داده شده است.
مقدمه
بزرگترین دغدغه بعد از تصمیم‌گیری برای تالیف یک نوشته علمی، دسترسی به منابع مفید رایگان می‌باشد. از آنجائیکه امروزه اکثر آثار مولفان در اینترنت وجود دارد عدم آشنایی با منابع اینترنتی مرتبط، باعث عدم موفقیت در دستیابی متون موثر می گردد. این مسئله بعد از فارغ التحصیلی نمود بیشتری پیدا می کند چون عدم دسترسی به وبسایتهای اشتراکی دانشگاه سبب می‌شود که با انبوه نوشته‌هایی روبرو شوند که برای دستیابی آنها باید هزینه بپردازند. علاوه بر پژوهشگران، آشنایی با چنین سایتهایی برای کتابداران کتابخانه‌ها نیز ضروری است تا حداکثر خدمات را به مراجعه‌کنندگان خود ارائه نمایند.
لذا لزوم انجام تحقیقاتی جهت شناساندن این مراکز به پژوهشگران ضروری به نظر می‌رسد. از آنجا که جای خالی چنین راهنمایی برای استفاده هرچه مفیدتر و موثرتر از اینترنت احساس می‌شد، تصمیم بر تالیف آن گرفته شد. بعد از شناسایی دقیق این وبسایتها، تحقیق در مورد هر کدام از آنها به طور جداگانه با ورود به سایت مربوطه و تفحص در لینکهای آن صورت گرفت و به صورت توصیفی ترجمه و تالیف شد. در قسمت انتهایی مقاله، نمایه موضوعی همراه با معنی انگلیسی آنها آورده شده است تا استفاده مفیدتر و آسانتری از این سایتها صورت گیرد.
تعریف وب‌سایت
مجموعه‌ای از تعدادی فایل حاوی متن، تصویر یا گرافیک و . . . متصل به هم، که غالباً شامل یک صفحه اصلی[۱] می‌باشد و بر روی یک خدمات‌دهنده اینترنتی[۲] قرار دارند و به عنوان مجموعه‌ای از اطلاعات توسط یک فرد، گروه یا سازمان تهیه و نگهداری می‌شوند و عموم مردم می‌توانند به وسیله اینترنت به آن دسترسی داشته باشند.
این مجموعه فایلها با فرمت HTML[۳] شناخته می‌شوند. هر بازدیدکننده از وب‌سایت با وارد کردن نام اینترنتی وب‌سایت [۴] در مرورگر وب[۵] به صفحه اصلی که معمولاً نامهایی همچون index.html و یا default.html دارد، دسترسی پیدا می‌کند و از طریق این صفحه به سایر صفحات دیگر وب سایت هدایت می‌شود.
انواع وبسایتهای علمی
وبسایتهای علمی از نظر تعداد موضوعات تحت پوشش به دو دسته وبسایتهای تخصصی و وبسایتهای عمومی تقسیم می‌شوند.
وبسایتهای تخصصی
در این نوع وبسایتها فقط به یک یا دو موضوع خاص پرداخته می‌شود و تمام زیرمجموعه‌های آن موضوع را پوشش می‌دهند. در این بخش تعدادی از وبسایتهای تخصصی در زمینه‌های پزشکی، شیمی، زیست شناسی، مهندسی، ریاضی و آمار، بازرگانی، اقتصاد و کتابداری و اطلاع‌رسانی معرفی می‌شوند.
- پزشکی
http://www. freemedicaljournals. com
در سایت نشریات پزشکی رایگان می‌توانید به ۱۵۰۳ نشریه و ۳۶۵ کتاب رایگان در موضوعات مختلف مانند زیست‌شناسی، قلب‌شناسی، درون‌ریزشناسی، بیماریهای عفونی، ژنتیک، میکروب‌شناسی، عصب‌شناسی، غده‌شناسی، فیزیولوژی و دهها موضوع دیگر که به صورت الفبایی لیست شده‌اند به صورت تمام‌متن دست پیدا کنید.
کتابها با یک، دو یا سه ستاره درجه بندی شده‌اند. البته در کنار بعضی از آنها نیز ستاره‌ای دیده نمی‌شود. با کلیک بر روی عبارت کتاب جدید نیز می‌توان از کتابهای رایگان جدیدی که به صورت تمام‌متن در اینترنت قرار می‌گیرند مطلع شد و در صورت نیاز آنها را دانلود کرد.
http://www. biomedcentral. com
لیست موضوعات سایت زیست‌پزشکی مرکزی شامل: بیهوشی‌شناسی، زیست‌شیمی، انفورماتیک زیستی، زیست‌فناوری، بیماریهای خونی، سرطان، بیماریهای قلبی – عروقی، زیست‌شناسی سلولی، زیست‌شناسی شیمی، آسیب‌شناسی بالینی، داروشناسی بالینی، پوست‌پزشکی، زیست‌شناسی گسترشی، بیماریهای گوش و حلق و بینی و دهها موضوع مرتبط با زیست‌پزشکی می‌باشد.
در زیر هر کدام از موضوعها، نشریاتی که در آن مورد مقاله دارند آورده شده است. علاوه بر این در زیر بعضی از نشریات، به یک بزرگراه[۶] مرتبط نیز لینک داده شده است. از جستجوی ساده و پیشرفته نیز می‌توانید بهره بگیرید.
http://www. ncbi. nlm. nih. gov/pmc
سایت پاب‌مد مرکزی، آرشیو دیجیتالی رایگان نشریات زیست‌پزشکی و علوم سلامت در موسسات ملی سلامت آمریکا است و توسط مرکز ملی NIH برای اطلاعات زیست‌فناوری در کتابخانه ملی پزشکی توسعه یافته و مدیریت می‌شود. اگر نشریه خاصی را در نظر دارید می‌توانید در قسمت جستجوی نشریات PMC به آن دست یابید. این نشریات به ترتیب حروف الفبا در لینک های A-Z مرتب شده‌اند. در این سایت امکان جستجوی ساده و پیشرفته نیز فراهم است.
http://www4. infotrieve. com
این سایت با ارائه سرویس در زمینه مقالات علمی و با بهره گیری از موتورهای جستجوی بسیار قوی به عنوان پایگاهی برجسته در زمینه بازیابی مقالات پزشکی قلمداد می‌شود (زکیانی، ۱۳۸۶). در این سایت علاوه بر جستجوی ساده، امکان جستجوی پیشرفته نیز وجود دارد. بازیابی را می‌توان به یک یا چند مورد از عنوان مقاله، نویسنده، نام نشریه، جلد، موضوع، صفحات، سال و ناشر محدود کرد. مقالات سال ۱۹۹۸ تاکنون در دسترس هستند. علاوه بر این با کلیک بر روی موضوعات می‌توان به مقاله مورد نظر رسید.
www. medscape. com
سایت پزشکی حرفه‌ای قسمتی از شبکه حرفه‌ای سلامت پزشکی وب[۷] است که در مورد پزشکی و زمینه‌های مرتبط با آن می‌باشد. این سایت بیش از ۱۲۵ نشریه پزشکی و کتابهای متنی را پوشش می‌دهد. شرط استفاده از امکانات این سایت، ثبت نام رایگان است. کافی است بر روی کلمه رجیستر[۸] کلیک کنید و اطلاعات درخواستی را وارد نمایید. در این قسمت نوع تخصص شما پرسش می‌شود. از این زمان به صورت هفتگی خبرنامه‌ای که حاوی جدیدترین‌های تخصص شما می‌باشد به پست الکترونیکی شما ارسال می‌شود.
در صفحه اصلی این سایت فهرست موضوعی قرار دارد که با کلیک بر روی آنها می‌توانید به مقاله مورد نظرتان برسید. جستجو ی کلید‌واژه‌ای نیز امکان پذیر است.
- شیمی
http://www. chemweb. com
شیمی وب، اطلاعات لازم را برای شیمی‌دانان فراهم کرده است. دسترسی رایگان به چکیده‌ها، مقالات، نشریات، کتابها، اخبار کنفرانسها، گردهماییها و خبرنامه آلکمیست[۹] امکانپذیر است. آلکمیست مجله دیجیتالی شیمی وب است که برای همه اعضاء این وب‌سایت رایگان می‌باشد و هر دو هفته یکبار جدیدترین اخبار و نظریات مربوط به شیمی و رشته‌های وابسته را منتشر می کند. این وب‌سایت چکیده بیش از ۵۰۰ نشریه از ناشران شیمی نظیر بنتام[۱۰]، الزیویر، اسپرینجر[۱۱] و غیره را پوشش می‌دهد. برای استفاده از امکانات این سایت لازم است ثبت نام کنید تا عضو آن محسوب شوید.
- زیست شناسی
http://www. plosbiology. org/
این سایت به طور وسیعی مقالات حوزه زیست‌شناسی و زمینه‌های مرتبط با آن را پوشش می‌دهد. امکان جستجوی ساده و پیشرفته برای دستیابی به مقالات فراهم است. در جستجوی پیشرفته می‌توان از نام نویسنده، کلید واژه، منتشر شده‌های (هر روز، هر هفته، هفته قبل، ماه قبل، ۳ ماه قبل، ۶ ماه قبل یا در یک تاریخ مشخص)، نشریات (جستجو در همه نشریات یا فقط نشریات لیست شده)، موضوع (همه فهرست موضوعها یا فقط موضوعهای لیست شده) برای محدود کردن جستجو استفاده کرد. در کنار هر مقاله بازیابی شده، درجه آن با تعداد ستاره مشخص می‌شود. می‌توانید از جستجوی ساده و پیشرفته نیز برای دستیابی به مقاله مورد نظر کمک بگیرید.
- مهندسی
http://www. theiet. org/
در این سایت امکان دسترسی به مجلات، نشریات، کتابها و انتشارات کنفرانسها در حوزه مهندسی وجود دارد. برای جستجو بر روی موضوعات مورد نظر کلیک کرده یا از طریق درج کلیدواژه در کادر جستجو وارد شوید.
- ریاضی و آمار
http://projecteuclid. org
در این سایت امکان جستجوی ساده و پیشرفته برای دستیابی اطلاعات در زمینه ریاضی و آمار وجود دارد. در جستجوی ساده باید یکی از محدوده‌های عنوان، نویسنده، چکیده، موضوع، کلیدواژه، همه زمینه‌ها یا تمام‌متن را انتخاب کرد. در جستجوی پیشرفته می‌توان همه یا بعضی از محدوه‌های ذکر شده را به علاوه نوع ترتیب بازیابی که براساس تاریخ، نویسنده، عنوان، انتشارات یا درجه است برای محدود کردن دامنه جستجو به کار برد.
- بازرگانی
http://www. bnet. com/
در سایت شبکه بازرگانی، منابع عملی برای چالشهای بازرگانی و تکنیک های موثر برای رفع آنها را می یابید. بر لینک پیدا کردن مقالات کلیک کنید سپس یکی از موارد تجارت، فناوری، هنر، اتومبیل، سلامت، منابع مرجع، خانه و باغ و یا ورزش را انتخاب کنید و بعد از باز شدن صفحه، در کادر جستجو یکی از عبارات فقط مقالات ممتاز و رایگان و یا فقط مقالات رایگان را انتخاب کنید. موضوعهای نام برده شده به صورت مستقیم یا درون بافتی مرتبط با بازرگانی هستند.
- اقتصاد
http://econpapers. repec. org/article
اکثر مطالب این سایت در قالب اسناد کاربردی، مقاله و کتاب در موضوع اقتصاد قابل دسترسی کامل هستند. امکان جستجوی ساده و پیشرفته فراهم است. بعد از شروع جستجو، موارد بازیابی لیست می‌شوند. در بالای صفحه تعداد موارد بازیابی و همچنین تعداد مواردی که قابل دانلود کردن هستند ذکر می‌شود.
با کلیک بر روی مدارک اقتصادی جدید[۱۲]، جدیدترین‌های دنیای اقتصاد را مشاهده خواهید کرد. لیست نویسندگان نیز در لینکی به همین نام به ترتیب الفبایی آمده است. از جستجوی ساده و پیشرفته نیز می‌توانید استفاده کنید.
- کتابداری و اطلاع رسانی
http://eprints. rclis. org
این سایت اولین سرور دیجیتالی در زمینه کتابداری و اطلاع‌رسانی می‌باشد. سال راه‌اندازی آن ۲۰۰۳ است و هدف اصلی آن در دسترس قرار دادن مقالات تمام‌متن رایگان در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی و زمینه‌های مرتبط با آن است.
در این سایت امکان جستجو با نام نویسنده/ویراستار، عنوان کتاب/نشریه، موضوع، کشور و سال وجود دارد. جستجو به سه شیوه سریع، پیشرفته و ساده امکانپذیر است. در قسمت جستجوی پیشرفته می‌توان جستجو را به موضوع، نوع ماده، کشور، زبان، وضعیت (انتشار نیافته، در نشریه، منتشر شده)، تاریخ، ترتیب بازیابی (قدیمی‌ترین سال، جدیدترین سال، نام نویسنده، عنوان) محدود کرد.
http://dlib. ukoln. ac. uk/back. html
این مجله دیجیتالی، با تاکید بر تحقیقات و توسعه کتابخانه دیجیتالی، شامل فناوریها، کاربردها و موضوعات درون بافتی اقتصادی و اجتماعی می‌باشد. هدف اصلی این مجموعه، تبادل اطلاعات موثر و به موقع برای مجموعه کتابخانه دیجیتالی است. این مجله به طور سالانه و از سال ۱۹۹۵ منتشر می‌شود. امکان دستیابی به تمام شماره‌های آن امکانپذیر است. جستجو به صورت ساده امکانپذیر است.
http://www. ariadne. ac. uk
این مجله بریتانیایی اطلاعات حرفه‌ای در زمینه آرشیوها، کتابخانه‌ها و موزه‌ها در اختیار قرار می‌دهد. این مجله از ژوئیه ۱۹۹۶ تاکنون به صورت فصلنامه منتشر می‌شود. دسترسی رایگان به تمامی شماره‌های این مجله میسر است.
وبسایتهای عمومی
در این نوع وبسایتها به موضوعات مختلفی پرداخته می‌شود. در این قسمت به معرفی تعدادی از این وبسایتها می‌پردازیم.
http://ebook30. com/search
در سایت کتاب الکترونیکی ۳۰ می‌توانید کتابهای الکترونیکی را به صورت رایگان دانلود کنید. فهرست موجود در این سایت شامل: معماری، کتابهای شنیداری، بازرگانی، آشپزی و برنامه غذایی، فرهنگها و زبانها، وب‌سایت، تکنولوژی مهندسی، بازیها، سخت‌افزار، تاریخ، اینترنت، مجله، مایکروسافت، رمان، شخصیت، برنامه نویسی، علم و امنیت است.
بعد از نوشتن کلیدواژه مورد نظر در کادر جستجو می‌توانید جستجو را محدود به عنوان یا محتوا کنید یا کلمه همه را انتخاب کنید تا محدودیتی در کار نباشد. در قسمت فهرست هم می‌توانید یکی از موارد ذکر شده در بالا را برگزینید و یا عبارت همه فهرست را انتخاب کنید و روی کلمه جستجو کلیک کنید.
http://digital. library. upenn. edu/books
در این وب‌سایت دسترسی رایگان به کتابهایی که به صورت رایگان در اینترنت وجود دارند میسر است. در قسمت کتابهای درون‌خطی ، شش لینک وجود دارد که شامل جستجوی عبارت، لیستهای جدید، نویسندگان، عناوین، موضوعات و آرشیو است که با لینک بر روی آنها صفحه‌ای باز می‌شود که حروف A-Z به ترتیب نوشته شده است. با انتخاب هر کدام، بازیابی با آن حرف شروع می‌شود. در ضمن فقط برای عنوان و نویسنده امکان جستجوی ساده وجود دارد.
http://www. archive. org/details/texts
در این سایت می‌توانید کتابها و متون رایگان را دانلود کنید. این آرشیو شامل ادبیات داستانی، کتابهای محبوب، کتابهای کودکان، متون تاریخی، و کتابهای دانشگاهی است. در جستجوی پیشرفته این سایت می‌توان جستجو را به عنوان، خالق اثر، توصیف، نوع رسانه، تاریخ و . . . محدود کرد. امکان جستجوی ساده نیز فراهم است.
www. torpedo. nrl. navy. mil/tu/ps
این نسخه جدید، هزاران مقاله تمام‌متن از چندین ناشر را فراهم کرده است. ناشران شامل: انتشارات دانشگاهی[۱۳]، موسسه آمریکایی فیزیک[۱۴]، جامعه هواشناختی آمریکا[۱۵]، جامعه فیزیک آمریکا[۱۶]، علم الزیویر[۱۷]، موسسه فیزیک[۱۸]، ناشران دانشگاهی کلوور[۱۹]، دفتر ملی استاندارها [۲۰]، موسسه ملی استاندارها و فناوری[۲۱] و جامعه نورشناختی آمریکا[۲۲] می‌باشند.
در این وب‌سایت امکان محدود کردن جستجو با عنوان، نویسنده و تاریخ انتشار وجود دارد. امکان استفاده از جستجوی پیشرفته نیز فراهم است.
http://www. intute. ac. uk
این وب‌سایت بریتانیایی با همکاری ۷ دانشگاه مهم به وجود آمده است تا بهترین منابع را به صورت رایگان برای تحقیقات و مطالعات پژوهشگران ارائه نماید. این دانشگاهها عبارتند از: بیرمنگام[۲۳]، بریستول[۲۴]، هری یوت-وات[۲۵]، منچستر[۲۶]، منچستر متروپالیتان[۲۷]،ناتینگهام[۲۸] و آکسفورد[۲۹].
در قسمت نواحی موضوعی می‌توان یک گزینه یا بیشتر را انتخاب کرد که شامل: همه موضوع ها، کشاورزی / تغذیه / جنگل داری، معماری و شهرسازی، علوم زیستی، بازرگانی و مدیریت، ارتباطات و مطالعات رسانه‌ای، هنرهای خلاق و عملی، روشهای آموزش و تحقیق، مهندسی، جغرافیا و محیط زیست، علوم انسانی، قانون، ریاضی و علوم کامپیوتر، پزشکی و دندانپزشکی، زبانهای جدید و مطالعات منطقه‌ای، پرستاری و مامایی و وابسته به سلامت، تربیت بدنی، روانشناسی، علوم اجتماعی و دامپزشکی می‌باشد.
در قسمت انواع منابع نیز می‌توان یک گزینه یا بیشتر از گزینه‌های همه انواع منابع، آرشیوها، پروژه‌های هنری، سازمانها، وبسایتهای کتابشناختی، وبلاگها، مطالعات موردی، مجموعه‌ها،شرکتها، وبسایتها، کتابهای دیجیتالی، حوادث، نمایشگاهها و گالریها، راهنماهای زمینه‌ای، رشته‌های زمینه‌ای، بدنه‌های دولتی[۳۰]، انتشارات دولتی، تصاویر، منابع متقابل[۳۱]، نشریات- محتوا و چکیده، نشریات – تمام‌متن، گزارشهای قانونی، مواد یادگیری، متن سخنرانیها، قوانین، کتابخانه‌ها، لیستهای پستی و گروه‌های بحث، نقشه‌ها، تصاویر متحرک، موزه‌ها، اخبار، وبسایتهای فاقد اطلاعات کتابشناختی، سازمانهای غیر انتفاعی، سازمانهای دیگر، روزنامه‌ها /گزارشها/مقالات/متون/پروانه‌های ثبت اختراع/استاندارها/برگه‌های اطلاعاتی بیماران / رهنمودهای عملی، منابع اصلی، اطلاعات تولید، سازمانهای حرفه‌ای، منابع مرجع، پروژه‌ها و مراکز تحقیقی، راهنماهای منابع، مرورها، منابع فرعی[۳۲]، وبسایتهای متوالی، نرم‌افزار،صدا، وبسایتهای نمونه، آمارها، مرورهای منظم، منابع تفکر[۳۳]، معاهده‌ها، کلاسهای فشرده آموزشی را برگزید.
در قسمت کشور مبداء گزینه همه موارد[۳۴] یا یکی از بیشمار کشورهای لیست شده را می‌توان انتخاب کرد. در بین کشورها نام ایران نیز به چشم می‌خورد.
در پایین صفحه ترتیب بازیابی مرتبط یا الفبایی و نمایش در همه نواحی یا فقط عنوان را انتخاب کنید.
اگر جستجوی شما در وب‌سایت اصلی اینتیوت[۳۵] نتایج کافی برایتان در بر نداشت می‌توانید بر روی موتور جستجوی اینتیوت[۳۶] کلیک کنید. در اینصورت وبسایتهای بیشتری مورد جستجو قرار می گیرند ولی سطح کیفی پایین‌تر می‌آید.
http://www. iied. org/pubs
در سایت موسسه بین المللی توسعه و محیط زیست[۳۷] علاوه بر جستجوی ساده و پیشرفته، فهرست موضوعی وجود دارد. این فهرست شامل: کشاورزی و تغذیه، تنوع زیستی، تغییرات آب و هوا، سرزمینهای خشک و سرسبز،انرژی و استخراج معدن، اقتصاد محیط زیست، مدیریت و برنامه‌ریزی محیط زیست، جنگل داری، سرمایه گذاری و بازرگانی، قانون و حکومت جهانی، سازمانهای محلی، خرید و فروش، مدیریت منابع طبیعی، مشارکت، بازرگانی پرمسئولیت، توسعه شهری، فقر شهری و آب و بهداشت می‌باشد. از جستجوی ساده و جستجوی سریع نیز می‌توانید استفاده کنید.
http://www. scientificcommons. org
طرح این سایت از دانشگاه اس تی. گالن[۳۸] (در کشور سوئیس) می‌باشد و موسسه مدیریت رسانه و ارتباطات[۳۹] آن را میزبانی کرده و توسعه داده است. این وب‌سایت یکی از بزرگترین رسانه ارتباطی جهان برای انتشار رایگان محصولات دانش علمی برای عموم است. دراین وب‌سایت امکان محدود کردن جستجو با سال (۲۰۰۰-۲۰۱۰)، زبان (انگلیسی، آلمانی) و ترتیب بازیابی (از نظر ارتباط یا سال) وجود دارد. جستجو به صورت ساده امکانپذیر است.
http://www. doaj. org
سایت فهرست دسترسی آزاد به نشریات[۴۰]، متن کامل نشریات علمی که از نظر کیفی کنترل شده‌اند به صورت رایگان پوشش می‌دهد. در حال حاضر، ۴۹۹۵ نشریه در فهرست وجود دارند. ۲۰۴۲ نشریه در سطح بازیابی مقاله قابل جستجو هستند.
علاوه بر جستجوی ساده و پیشرفته برای پیدا کردن نشریات، می‌توان از فهرست موضوعی موجود بهره جست. این فهرست شامل: کشاورزی و علوم تغذیه، هنر و معماری، زیست‌شناسی و علوم زندگی، بازرگانی و اقتصاد، شیمی، زمین و علوم محیطی، آثار کلی، علوم سلامت، تاریخ و باستان‌شناسی، زبان و ادبیات، قانون و علوم سیاسی، ریاضی و آمار، فلسفه و مذهب، فیزیک و نجوم، علوم کلی، علوم اجتماعی، فناوری و مهندسی می‌باشد.
برای یافتن مقالات به طور مستقیم، بعد از لینک برروی پیدا کردن مقالات[۴۱]، صفحه‌ای می‌آید که با استفاده از جستجوی پیشرفته می‌توان به مقالات مورد نظر دست یافت. امکان محدود کردن جستجو به عنوان، عنوان نشریه، شماره شاپا، نویسنده، کلید واژه و چکیده وجود دارد.
http://www. strategian. com/index. html
موضوعات تحت پوشش این سایت، زیست‌شناسی، شیمی، علوم کامپیوتر، انرژی، علوم کلی، ریاضی، پزشکی، فیزیک، روانشناسی، منابع آمار و آب و هوا می‌باشد. بعد از لینک بر روی هر کدام، نشریاتی که در آن زمینه هستند لیست می‌شوند. بعد از انتخاب آنها و لینک شدن به جستجوی مقاله مورد نظر خود بپردازید.
در این سایت علاوه بر مقاله، متن کامل کتابها، پیش انتشارها، اسناد، پروانه‌های ثبت اختراع و گزارشها به طور رایگان قابل دسترس هستند.
تعریف کتابخانه‌های دیجیتالی
این کتابخانه‌ها، موسسات یا سازمانهایی هستند که منابع مختلف شامل منابع انسانی و تجهیزات مورد نیاز برای ارایه خدمات کتابخانه‌ای مثل فهرست‌نویسی، رده‌بندی، اطلاع‌رسانی، روابط بین کتابخانه‌ای، مواد آموزشی، منابع کتابخانه‌ای و دیگر خدمات را با استفاده از شبکه‌های پرسرعت مهیا می‌سازند. بدین وسیله منابع آموزشی و خدمات، آماده می‌شود و در اختیار گروه‌های ویژه‌ای از کاربران و یا خوانندگان و دانشجویان قرار می‌گیرد (غفاری، ۱۳۸۷). در این قسمت تعدادی از کتابخانه‌های دیجیتالی رایگان معرفی می‌شوند.
http://cogprints. org
در این سایت امکان جستجوی ساده و پیشرفته وجود دارد. پوشش موضوعی این سایت زیست شناسی، علوم کامپیوتر، انتشارات دیجیتالی (آرشیوها، حق مولف، اقتصاد، مرور هم تراز[۴۲])، نشریات (گوناگون)، زبانشناسی، علم عصب، فلسفه و روانشناسی است.
تمام مطالب کتابخانه دانشگاهی ایالت لوآ[۴۳] رایگان و به صورت تمام‌متن می‌باشد. لینکهای این کتابخانه دیجیتالی شامل: کشاورزی، حیوانات، نجوم و فیزیک کیهانی، زیست‌شناسی و پزشکی، کتابها، شیمی، علوم کامپیوتر، گزارشهای کنفرانسها، مواد برنامه آموزشی، پایان‌نامه‌ها، انرژی، مهندسی، محیط زیست، علوم مربوط به زمین[۴۴] و ژئو فیزیک، تصاویر، نشریات، علوم دریایی، پروانه‌های ثبت اختراع،فیزیک، پیش از انتشارها، منابع آماری و گزارشهای تکنیکی می‌باشد. جستجو در این وب‌سایت به صورت ساده است.
www. drexel. edu
آرشیوها و گنجینه دیجیتالی درکسل[۴۵] که توسط کتابداران درکسل اداره می‌شود امکان دسترسی آزاد و دائم به آثار دیجیتالی دانشگاه درکسل را فراهم می کند. دراین وب‌سایت امکان دسترسی به پایان‌نامه‌ها و مقالات به صورت تمام‌متن و رایگان در سه مجموعه پایان‌نامه‌های اجرایی علوم انسانی[۴۶]، رساله‌ها و پایان‌نامه‌های درکسل[۴۷] و رساله و پایان‌نامه‌های علوم سلامت[۴۸] به وجود آمده است ضمن اینکه می‌توان جستجو را براساس عنوان، نویسنده، موضوع و تاریخ محدود کرد یا در قسمت جستجوی پیشرفته از عملگرهای بولی بهره جست.
http://panizzi. shef. ac. uk/elecdiss/edl0001/app1. html
در کتابخانه رساله‌های دیجیتالی، نشریات هنر و علوم انسانی، علوم زندگی، علوم پایه، علوم اجتماعی و فناوری قرار دارند. در زیر هر یک از این عناوین، موضوعات مرتبط با آنها نوشته شده است که با کلیک بر روی آنها، نشریات مربوطه لیست می‌شوند. با انتخاب هر کدام و لینک شدن به سایت مورد نظر می‌توان به جستجو پرداخت.
http://rzblx1.uni-regensburg.de/ezeit/index.phtml
در سایت کتابخانه نشریات دیجیتالی امکان انتخاب سازمانی خاص از بین سازمانهای ارائه دهنده اطلاعات وجود دارد. همچنین علاوه بر جستجوی ساده می‌توان بازیابی را با انتخاب موضوع، عنوان یا نام نشریه محدود کرد.
راهنمای موضوعی شامل: کشاورزی و جنگلداری، باستان‌شناسی، معماری و مهندسی معدن، تاریخ هنر، زیست‌شناسی، شیمی و داروسازی، مطالعات کلاسیک، علوم کامپیوتر،اقتصاد، آموزش، مهندسی الکترونیک و فناوری کنترل و اندازه‌گیری، انرژی و حفاظت محیط زیست و مهندسی انرژی هسته‌ای، مطالعات آمریکایی زبان انگلیسی، کلی و میان رشته‌ای، جغرافیا، زمین‌شناسی، مطالعات اسکاندیناوی و هلند و آلمان، تاریخ، تاریخ آموزش، علم اطلاعات و کتابداری (مطالعه نسخه‌های مربوط به قرون وسطی و باستان)، قانون، مطالعات ادبیات و زبان شناسی، ریاضی، مهندسی مکانیک، مطالعات ارتباطات و منابع رسانه و روزنامه‌نگاری، پزشکی، موسیقی‌شناسی، علوم طبیعی و علوم موزه، فلسفه، فیزیک، علوم سیاسی، مهندسی فرآیند و فناوری زیستی، روانشناسی، مطالعات ادبیات عاشقانه، علوم مطالعات اسلاوی، جامعه‌شناسی، تربیت بدنی، فناوری، فناوری و مطالعات مذهب می‌باشد.
در قسمت نمایش نشریات سه گزینه برای نوع نمایش در نظر گرفته شده که روی مربع کناری هر سه تیک خورده است. اول، با دسترسی رایگان به مقالات تمام متن. دوم، جایی که دسترسی به ] مقالات [ تمام‌متن محدود به اعضاء و کاربران موسسه انتخاب شده است و سوم جایی که مقالات تمام‌متن در دسترس نیستند. برای دسترسی رایگان لازم است که تیکهای گزینه دوم و سوم برداشته شود. از جستجوی سریع نیز می‌توانید استفاده کنید.
http://www. questia. com/Index. jsp
این کتابخانه، بزرگترین کتابخانه دانشگاهی درون خطی جهان در آمریکا می‌باشد که ارائه کننده متن کامل کتابها، نشریات و مقالات در هزاران موضوع مختلف می‌باشد. در صفحه اصلی این وب‌سایت در زیر کادر جستجو، با تیک زدن بر روی مربع کناری کلمات کتابها، نشریات، مجلات، روزنامه‌ها، دایره‌المعارف می‌توانید نوع منبع مورد نیاز خود را انتخاب کنید. دایره‌المعارف مورد استفاده، دایره المعارف کلمبیا[۴۹] می‌باشد. امکان جستجوی پیشرفته نیز فراهم است.
http://arxiv. org
کتابخانه دانشگاهی کرنل[۵۰] دسترسی آزاد به بیش از ۶۰۰ هزار اثر دیجیتالی در زمینه ریاضی، علوم کامپیوتر، زیست‌شناسی، مالی و آمار را فراهم نموده است. امکان محدود کردن جستجو به نویسنده، موضوع، چکیده، تمام‌متن، فهرست، فهرست اصلی، توصیف موضوعی، نظرات، منبع نشریات، گروه ACM/MSC، نشانگر، سال و همچنین تعیین تعداد مقالات جهت بازیابی وجود دارد. عملگرهای بولی نیز در این کار به خدمت درآمده‌اند.
http://adnulib. adnu. edu. ph
این کتابخانه، مرکز منابع اطلاعاتی دانشگاه می‌باشد و برای حمایت از فعالیتهای پژوهشی دانشگاه به وجود آمده است. موضوعات بسیار متنوعی در همه حوزه‌های علوم به ترتیب حروف الفبا در لینک لیست موضوع قرار گرفته‌اند که دسترسی به آنها به صورت تمام‌متن و یا چکیده می‌باشد. در این سایت می‌توان به تعدادی از وبسایتهای رایگان مستقیم لینک شد. برای جستجوی کلید‌واژه‌ای باید کلمه مورد نظر را در کادر جستجو نوشت سپس بر روی یکی از آیکونهای کلیدواژه، عنوان، نویسنده یا موضوع کلیک کرد.
http://www. collectionscanada. gc. ca/thesescanada/index-e. html
برای دسترسی به پایان‌نامه‌های الکترونیکی کانادا، در سایت کتابخانه و آرشیو کانادا بر روی گزینه جستجو یا جستجوی پیشرفته کلیک کنید و سپس گزینه دکمه رادیو برای پایان‌نامه را انتخاب کنید. بعد می‌توانید برای دریافت اطلاعات اطلاعات کتابشناختی و یا متن کامل جستجو کنید. ۵۰۰۰۰ رساله و پایان‌نامه به صورت الکترونیکی قابل دانلود کردن هستند.
http://infomine. ucr. edu
این کتابخانه را کتابداران کتابخانه کالیفرنیا ایجاد کردند. این مجموعه شامل منابع اینترنتی نظیر پایگاهها، نشریات الکترونیکی، کتابهای الکترونیکی، تابلو اعلانات، لیستهای پستی، فهرستهای کارتی کتابخانه درون‌خطی، مقالات، راهنماهای محققان و انواع مختلف اطلاعات است.
در این سایت امکان جستجوی ساده و پیشرفته فراهم است. موضوعات تحت پوشش، زیست‌شناسی، کشاورزی، علوم پزشکی، بازرگانی، اقتصاد، تنوع فرهنگی، نشریات الکترونیکی، نقشه‌ها، زمین‌شناسی، فیزیک، انرژی، ریاضی، علوم اجتماعی و علوم انسانی، هنرهای نمایشی و هنرهای بصری می‌باشد.
نتیجه گیری
از آنجا که امروزه تحقیق و پژوهش بدون استفاده از اینترنت به امری محال تبدیل شده است و اکثر آثار مولفان در اینترنت وجود دارد آشنایی با وبسایتهای اطلاعاتی از ملزومات به شمار می‌رود. ارتقاء سطح کیفی مطالعات بستگی مستقیم به این دارد که علاوه بر منابع داخلی تا چه حد از منابع خارجی منتشر شده در حوزه اطلاعاتی خود مطلع باشیم. وبسایتهای علمی، متون مفید را شناسایی کرده، آنها را در مجموعه خویش آرشیو می‌کنند. تعدادی از این وبسایتها در اینترنت رایگان هستند و آشنایی با آنها کمک شایان ملاحظه‌ای در تحقیقات و مطالعات علمی می‌کند. این تحقیق حاصل جستجوی دقیق برای شناسایی این وبسایتها می‌باشد.
منابع:
۱- سایت سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی. وبسایتهای اطلاعاتی (دسترسی۲۱/۱/۱۳۸۹)
http://www. aqlibrary. ir/index. php?module=pagesetter&func=view
pub&tid=21&pid=97
2. وب‌سایت حوزه. پایان‌نامه‌ها (دسترسی ۲۵/۱/۸۹)
http://www. howzeh. net/data/index%20nashriat. htm
3. وب‌سایت چیست ؟ مقالات علمی. سایت پرشین گروپ. (دسترسی ۲۷/۱/۱۳۸۹)
http://www. parsiangroup. com/Article-Detail-8. html
4. غفاری، سعید ; امید علی پور. کتابخانه‌های دیجیتالی. نشریه شیرازه ۱(۳)
(دسترسی ۲۷/۱/۱۳۸۹)
http://www. nlai. ir/Default. aspx?tabid=1137
۵. زکیانی، شعله. کتابخانه الکترونیکی سلامت. دفتر توسعه و هماهنگی اطلاع رسانی پزشکی. پاییز ۱۳۸۶(دسترسی ۲۷/۱/۱۳۸۹)www. hbi. ir/files/elib/pages/docs/ketabkhaneh_electronic_salamat. pdf6. Jacquelyn Coughlan, M. S. 2006. How to find free full-text scholarly and
professional information(access 2010-04-20)
https://www. sunyit. edu/library/lib/handouts/free_full-text. pdf
[۱] Home Page
[۲] Server
[۳] Language Hyper Text Mark Up
[۴] Domain Name
[۵] Web Browser
[۶] Gateway
[۷] WebMD
[۸] Register
[۹] Alchemist
[۱۰] Bentham
[۱۱] Springer
[۱۲] New Economics Papers
[۱۳] Academic Press
[۱۴] American Institute of Physics
[۱۵] the American Meteorological Society
[۱۶] The American Physical Society
[۱۷] Elsevier Science
[۱۸] The Institue of Physics
[۱۹] Kluwer Academic Publishers
[۲۰] Bureau of Standards
[۲۱] The National Institute of Standerds and Technology
[۲۲] The Optical Society of America
[۲۳] Birmingham
[۲۴] Bristol
[۲۵] Heriot-Watt
[۲۶] Manchester
[۲۷] Manchester Metropolitan
[۲۸] Nattingham
[۲۹] Oxford
[۳۰] Government bodies
[۳۱] Interactive resources
[۳۲] Secondary source
[۳۳] Think tanks
[۳۴] any
[۳۵] Intute
[۳۶] Intute search engine
[۳۷] International Institute for Environment and Developement
[۳۸]ُSt. Gallen
[۳۹] Institute for Media and Communications Management
[۴۰] Directory of Open Access Journals
[۴۱] Find articles
[۴۲] Peer Review
[۴۳] Lowa State University
[۴۴] Geoscience
[۴۵] iDEA
[۴۶] Arts Administration Theses
[۴۷] Drexel Theses and Dissertations
[۴۸] Health Science Theses and Dissertation
[۴۹] Columbia Encyclopedia
[۵۰] Cornell University Library
