نوشته جان پالفری
جهان جای بهتری برای زندگی خواهد بود اگر همه کتابها به صورت دیجیتالی درآیند. امروزه آثار جدید واقعی و افسانهای به صورت دیجیتالی تهیه میگردند. وقتی که مؤلف یا نویسنده اثر خود را تایپ میکند، آن اثر به جای کاغذ، بر روی صفحه نمایش داده شود، و همین رخداد برای روزنامهها و نشریات روی میدهد. این واقعیت که مطالب را بر روی کاغذ چاپ مینماییم غالباً باعث آسودگی میشود، زیرا خیلی از افراد در هر سنی هنوز مایلند که مطالب چاپی را بخوانند.
مزایای دیجیتالسازی انبوه کتاب، بسیار گسترده است. کتابهای چاپی که در عصر آنالوگ تهیه شدهاند باید اسکن و به صورت دیجیتالی تهیه شوند تا امکان دسترسی بیشتر، خرید آسانتر، و قابلیت وفقپذیری با فرمتهایی که قابل خواندن برای افراد کم بیناست، فراهم شود. متنهایی که مدتها پیش به دست فراموشی سپرده شدهاند کشف خواهند شد و این امر مباحثاتی را که محققان در سراسر جهان بر سر آنها جنگیدهاند روشن خواهد نمود. در سراسر دنیا، کودکان از مطالبی که در گذشته از عهده خردیشان بر نمیآمدند، میتوانند بهره ببرند. کتابخانه دیجیتالی اسکندریه که مدت زمانی رویای طولانی ما بود شگفتیهایی به وجود خواهد آورد که در حال حاضر نمیتوانیم تصورش را بکنیم.
این دورههای زمانی جالب هستند. اما زمانی که سعی کنیم مسئله چگونگی در دسترس قرار دادن کتابهای دیجیتال را برای عموم حل نماییم، مشکلات شکل میگیرند. نویسندگان، ویراستاران، و ناشران برای آثارشان باید مبلغی دریافت نمایند. همچنین، شرکتهایی که اثر خود را در دسترس قرار میدهند نیاز به جبران خسارت دارند. و ما، به عنوان خوانندگان، حقوق مشخصی داریم؛ مثلاً جزئیات عادات خواندن ما باید محرمانه باقی بماند.
گوگل طرحهای بزرگی برای دیجیتالسازی کتابها دارد. تا اواخر سال گذشته، تقریباً متجاوز از ده میلیون صفحه را اسکن کرده است. اما بعد از اتمام پروژه و در دسترس قراردادن کتابها، ناشران و نویسندگانی که ادعا میکردند حق مؤلف آنها رعایت و از لحاظ مالی به اندازه کافی حمایت نشدهاند از گوگل شکایت کردند. بنابراین، باید قراردادی منعقد گردد. قسمتی از قرارداد باید به آثاری اختصاص یابد که به اصطلاح بدون مؤلف خوانده میشوند. اینها، کتابهایی هستند که هنوز توسط قانون کپی رایت حمایت میشوند اما صاحبانشان شناخته شده یا در دسترس نیستند. گوگل همچنین باید کتابهایی که هم اکنون در حال چاپ هستند را نیز در دسترس قرار دهد، مگر اینکه نویسندگان بخواهند خارج از این سیستم قرار بگیرند.
قاضی بر اساس قوانین آمریکا، تصمیم میگیرد که آیا چنین پرداختهایی را باید تأیید کند یا خیر و در همان زمانی که شماره جدید مجله فوکوس[i]، به زیر چاپ میرفت، قاضی نیویورکی، دنی چین[ii]، باید تصمیم خود را اعلام مینمود.
” باید از دیجیتالسازی کتابهای دنیا استقبال نمود، اما نه تحت هر شرایطی”
مطمئناً این یک طرح بحث برانگیز است. هزینههایی که ما پرداخت میکنیم باید به صورت انحصاری توسط گوگل و دیگر طرفین تنظیم گردد. آنها همچنین میتوانند تصمیم بگیرند که با مطالب چه کارهایی را می توانیم و نمیتوانیم انجام دهیم. آنها به طور حتم به شکل قابل توجهی از آثاری که صاحب حق مؤلفشان یافت نشده بهره میبرند. نویسندگان همچنین از کنترل محدودی که در فروش آثارشان از طریق سیستمهای پیچیده وجود دارد نگران هستند.
از دیجیتالسازی کتابهای دنیا باید استقبال نمود، اما نه تحت هر شرایط و قیمتی. فارغ از تصمیماتی که در دادگاه مانهاتان[iii] گرفته میشود، چیزی که ما واقعاً به آن نیاز داریم یک مشارکت جهانی است که نهادهای دولتی و خصوصی را درگیر نماید. همه کتابها باید یک مرتبه دیجیتالی شوند. برای انجام این کار به کسانی که کار دیجیتالیسازی را انجام میدهند، باید از طریق مالیاتهای عمومی، پول پرداخت شود. مجموعه آثار دیجیتال شده، سپس باید در دسترس افرادی قرار گیرد که مانند گوگل، در پی ارائه آن در فرمتهای مختلف به عموم میباشند. و به افرادی که کتابها را خلق مینمایند یا به عبارتی دیگر دارای حق مؤلف هستند، بر اساس میزان استفاده خوانندگان باید پول پرداخت شود.
نویسندگان برای نوشتن؛ ناشران برای انتخاب، ویرایش و فروش؛ و شرکت های خلاق مانند گوگل که روشی را پیش روی ما می گذارند تا آثار ارزشمند ادبی را پی گیری نماییم، انگیزه ای پیدا خواهند کرد. افرادی که آینده کتابها برایشان اهمیت دارد نباید خواسته ای کمتر از این داشته باشند. اما این اتفاق بدون خواسته مردم و به سرعت رخ نخواهد داد.
[i] Focus
[ii] Denny Chin
[iii] Manhattan
