کتابداران از پشت لنزهای هالیوود

آنها متصدیانی بیشتر از ویزا (۱) دارند، مشتریانی بیشتر از آمازون (۲) و خروجی بیشتری نسبت به مک‌دونالد (۳). بله. آنها کتابداران آمریکا هستند.

پیش از این فیلمهای زیادی در هالیوود تولید و ساخته شده‌اند که در آن حداقل یکی از شخصیتهای فیلم کتابدار باشد یا اینکه فیلم در فضای کتابخانه اتفاق افتاده باشد. اگر بخواهیم نمونه‌هایی از این فیلمها را نام ببریم، می‌توانیم به فیلم رستگاری از شائوشنک – شاهکار فرانک دارابونت – اشاره کنیم. در این فیلم که در حال حاضر بهترین فیلم تاریخ سینما از نظر کاربران سایت imdb است، تیم رابینز نقش حسابداری را بازی می‌کند که به قتل همسرش متهم شده است. وقتی او وارد زندان می‌شود به عنوان کتابدار کتابخانه زندان شروع به فعالیت می‌کند تا اینکه موفق می‌شود با زیرکی کامل از زندان بگریزد.

از دیگر فیلمهای مشهوری که در آن ردپایی از کتابدار را می‌بینیم، می‌توان به تو دیگر یک پسر بزرگ هستی از فرانسیس فورد کاپولا سازنده تریلوژی پدرخوانده اشاره کنیم. در این فیلم که محصول سال ۱۹۶۶ است پیتر کاستنر نقش کتابدار را بازی می‌کند.

فیلم داستان عشق هم در کتابخانه آغاز می‌شود. آلی مک‌گرا کتابداریست که در کتابخانه با رایان اونیل آشنا می‌شود و کتابخانه‌ای که در آن کار می‌کند را با کتابخانه دانشگاه هاروارد مقایسه می‌کند.

فیلمهایی که در موردشان صحبت کردیم و بسیاری از فیلمهای دیگر در این سبک و سیاق دارای یک داستان مجزا هستند و کتابداران یا کتابخانه‌ها بخشی از این داستان را تشکیل می‌دهند ولی در این مطلب در مورد فیلمی صحبت می‌کنم که به زندگی خود کتابداران می‌پردازد.

The Hollywood Librarian: A Look at Librarians through Film اولین فیلم مستند بلندی است که در مورد کار و زندگی کتابداران ساخته شده است. در این فیلم از ابزارهای سرگرم کننده که در فیلمهای آمریکایی مشاهده می‌شود استفاده شده است. طوری که بیننده در مورد اینکه کتابداران چه کارهایی می‌کنند دچار شگفتی می‌شود. در این فیلم صدها نمونه از کتابداران و کتابخانه‌ها به نمایش در می‌آید. برخی از این نمونه‌ها مثبت و برخی منفی هستند. برخی خنده‌دار و بعضی ناراحت کننده هستند. البته پیش از این هم فیلمهایی در مورد کتابداران ساخته شده بود. مثل Sophie’s Choice ، Philadelphia و It’s a Wonderful Life . نکته مشترک همه آن فیلمها این بود که کتابداران را در وضعیت منفی نمایش می‌دادند. کتابداران فیلمهای Lorenzo’s Oil ، Desk Set و The Shawshank Redemption کاملاً برعکس بودند. یعنی مظهر قدرت و هوش بودند. اما در فیلم کتابدار هالیوود، کتابدار فقط یک کتابدار است با تمام نقاط مثبت و منفی که در کار و زندگی او وجود دارد. در این فیلم بسیاری از مصاحبه‌ها با کتابداران واقعی با قطعه‌های مختلف فیلمهای دیگر ترکیب شده است. کتابدار هالیوود کتابدار اختصاصی کودکان، کتابدار پزشکی، فهرستنویس، کتابدار بذله‌گو و … را بی‌پرده نشان می‌دهد. برنامه سوادآموزی در زندان یا کتابخانه یک مدرسه ابتدایی نمایش داده می‌شود و …

خلاصه اینکه فیلم، ترکیبی است از قطعات زیبا، طنز و مسائل تحلیلی از سوی کتابداران. این فیلم با آگاهی بخشی در مورد پیچیدگی و جنبه دموکراتیک کتابداری یک نگرش جدید در مورد حرفه کتابداری ایجاد می‌کند.

عوامل فیلم

نویسنده و کارگردان این فیلم آن سیدل است. او دارای مدرک کارشناسی ارشد در رشته خدمات کتابداری و اطلاع‌رسانی از دانشگاه دنور است. ضمن اینکه به عنوان مشاور کتابخانه‌ نیز فعالیت دارد. در ضمن او مدیر اطلاع‌رسانی یک پروژه تحقیقاتی است که محصولات تحلیل GIS را به کتابخانه‌های عمومی عرضه می‌کند. سیدل فیلمنامه این فیلم را در سال ۲۰۰۳ نوشت و در بیش از ۱۰ کنفرانس کتابخانه‌ای در آمریکا و کانادا در موردش صحبت کرد. آن سیدل پیش از اینکه کتابدار شود، دوبلور بود و در بسیاری از محصولات تلویزیونی کار کرده بود.

از دیگر عوامل این فیلم می‌توان پیتر وینتر را نام برد که بیش از بیست سال به عنوان صدابردار و مهندس صدا فعالیت کرده است. آرون هریس فیلمبردار این فیلم بود. جولیانا پارونی، مشاور فیلم، دیو مورفی آهنگساز و صدابردار، نستور تورس آهنگساز و مری کلارک مکسون تهیه کننده این فیلم بودند.

این فیلم در ۲۲ ژوئن سال ۲۰۰۷ رونمایی شد. در مراسم فرش قرمز این فیلم که در کنفرانس سالانه انجمن کتابداری آمریکا در واشنگتن برگزار شد، ۴۰۰۰ کتابدار حضور داشتند. The Hollywood Librarian اولین فیلمی است که به زندگی واقعی و کار طبیعی کتابداران می‌پردازد. ساخت این فیلم ۹۵ دقیقه‌ای از مارس ۲۰۰۵ تا فوریه ۲۰۰۶ به طول انجامید. کتابدارانی که در این فیلم مستند حضور دارند در محدوده سنی ۲۴ تا ۸۵ سال هستند و تنوع مختلفی از نظر نژادی، پست سازمانی و ناحیه جغرافیایی دارند. بودجه‌ای که برای ساخت این فیلم مصرف شد ۱۸۵ هزار دلار آمریکا بود که بخشی از آن را نهاد کارنگی نیویورک و ۲۵ هزار دلار را کتابداران پرداختند.

برخی از جملات فیلم

• مردم کتابداران را تحسین می‌کنند. به نظر من کتابداری شغل کاملی است.
• نکته شگفت‌انگیز یک کتابخانه خوب این است که فرض کنید یک شخص نابینا به آنجا برود و دست خود را روی کتابها بکشد و یک کتاب را باز کند. هنوز این یکی را ندیده به سراغ کتاب دیگری برود. سپس کتاب سوم و چهارم را باز کند. مطمئن باشید او خود را در آینه این کتابها خواهد دید. شما در کتابخانه به دنبال خودتان می‌گردید.
• برای من کتابخانه نشان‌دهنده آزادی است. اگر واقعاً در مورد مفهوم آزادی فکر می‌کنید باید بگویم آزادی یعنی قدرت انتخاب. یعنی من قدرت انتخاب دارم. آیا نمادی بهتر از کتابخانه برای نشان دادن آزادی دارید؟
• کتابخانه به من فرصت بهبود زندگی را داد. من در سن چهل سالگی بی‌خانمان شدم. من با خواندن و نوشتن مشکل داشتم. از کلاس نهم به بعد مجبور بوده‌ام که کار کنم. از وقتی که به کتابخانه آمده‌ام، توانسته‌ام حساب بانکی داشته باشم. کار خوبی دارم و خودم کرایه خانه‌ام را پرداخت می‌کنم. من دوباره روی پاهای خودم ایستاده‌ام. من عاشق کتابخانه هستم.
• آنها از من پرسیدند آیا تو واقعاً خواهر کاترین هپبورن هستی؟ من گفتم بله. آنها گفتند پس در کتابخانه عمومی کانتون چه کار می‌کنی؟
• تصویری که من از کتابدارها دارم اینست که همیشه در صحبتها و رفتارهایشان عشوه دارند. من وقتی مدرکم را گرفتم به دوستم گفتم برای یک عشوه چقدر می‌پردازند؟
• شما مجبور هستید برای تامین گرما، برای تلفن و برق پول بپردازید. اگر نتوانید چه؟ شاید هزینه‌های خود را به حداقل برسانید. اما مسلماً نمی‌توانید آنها را قطع کنید. ولی چیزی که می‌توانید قطع کنید هزینه کتاب است. بدون کتاب اینجا دیگر کتابخانه نیست. ولی واقعیت این است که برای ذخیره پول، کتاب است که حذف می‌شود.
• ما مثل زنهایی که فقط یک جا می‌نشینند و کتابها را علامت می‌زنند نیستیم.

(۱)  کارت اعتباری ویزا

(۲)  آمازون بزرگترین فروشگاه اینترنتی جهان

(۳)  معروفترین و بزرگترین رستوران زنجیره‌ای در سطح جهان