اطلاعات وآگاهی

چکیده

در دنیایی که امروز ما در آن بسر می بریم به دلیل حجم فزاینده اطلاعات با واژه هایی همچون سونامی اطلاعا ت ،انفجار اطلاعات ،عصر اطلاعات و… مواجه ایم که لازمه شناخت این واژه ها پی بردن به فلسفه اطلاعات است که بتوانیم در بین انبوهی از اطلاعات بهترینها را برگزینیم . اینکه چگونه اطلاعاتی را برگزینیم یا چطور اطلاعات را سنجش کنیم خود لازمه نوعی شناخت از روش های سنجش اطلاعات وارزیابی آنها می باشد .

افراد در طول روز آگاهی های فراوانی را که ناشی از تجربه های آگاهانه آنها می باشد دارند.بطور مثال :آگاهی از مزه لیمویی که می خورند ،آگاهی از یک صدای موسیقی ،آگاهی از بویی خاص و… در واقع اینها نوعی علم به چیزی است که ما آن را آگاهی می نامیم .بی شک اطلاعات وآگاهی به طور فزاینده ای بایکدیگر ارتباط دارند. اطلاعات نوعی داده های پردازش شده هستند که زمانی که فرد این اطلاعات را با خرد به همراه دارد با علم وآگاهی به اینکه این چیست یا به چه کار می آید پیش می رود ویا تصمیم گیری می کند.

کلید واژه ها: اطلاعات ،آگاهی ،دنیای سایبر ،آگاهی رسانی جاری ،باراضافی اطلاعات

مقدمه

 توسعه تکنولوژی اطلاعاتی مبتنی بر ساختار رقمی که تاثیرات خود را در اموری مانند ایجاد ،پردازش ،نشر و کاربرد اطلاعات ظاهر ساخته است ،عملا در صدد ایجاد یک دگرگونی بنیادی در ارتباطات میان انسان ها با یکدیگر ونیز رابطه میان انسان ها با سازمان ها است . این تحولات همچنین عرصه هایی مانند فعالیت های اقتصادی ،شغلی ،تجاری ،فرهنگی ،آموزشی ،سیاسی ،وعلمی را نیز در برگزفته است.در فراسوی این ساختار تکنولوژیک انسان هایی با خصوصیات بسیار متقاوت وتنوع فرهنگی گسترده قرار دارند وبدیهی است که این سوال امروز قابل طرح باشد که این جوامع بشری ودست کم قسمت اعظم از افراد بشری چگونه بر خورد وتحملی با تحولاتی که در آگاهی ها ،نگرش ها ،روابط ،ارزش ها ،وفعالیت های آنان روی می دهد خواهئد داشت و آیا همگی آمادگی شهروندی در جامعه اطلاعاتی را دارند ؟(محسنی ،۱۳۸۰).

دانش حقیقی یا خرد از راه آگاهی حاصل می‌شود. نه با گردآوری معلومات، بلکه با از سر گذراندن تحول. آگاهی، تحولی بنیادین است.[۱]

در دنیای امروز که همواره سخن از عصر اطلاعات وانفجار اطلاعات است اطلاعات وبه تبع آن آگاهی ، یک جزء جدایی ناپذیر از مردم به شمار می روند.مردم دیگر آموخته اند ومی دانند که زندگی بدون اطلاعات وآگاهی ،زندگی کورکورانه است وهرچه سطح اطلاع وآگاهی خود را افزایش دهند آسایش ورفاه اجتماعی برای آنها بیشتر خواهد بود .اطلاعات وآگاهی با یکدیگر پیوستگی متقابل دارند .هنگامی که ازما درخواست می شود که  اطلاعاتی را در مورد فلان چیز به من بدهید یا اینکه ما از افراد در مورد میزان اطلاعات شان می پرسیم در واقع به نوعی سطح آگاهی ما وشخص متقابل از مساله مورد نظر سنجیده می شود.

مقاله  حاضر بر آنست تا به روش کتابخانه ای اطلاعات وفواید آن ،آگاهی وفواید آن وتاثیر آنها برجامعه،امنیت در سیستم های اطلاعاتی  و…را مورد بررسی قرار دهد.

اطلاعات – تعریف

اطلاعات عبارت است از یک یا مجموعه ای از بازخوردهایی که می توانند نسبت به محیط عکس العمل خاصی بروز دهند .اطلاعات به معنی همان بازخورداست ،چه در مغز انسان ،چه در کامپیوتر ویا حتی یک ماشین می توان به مجموعه ای از اطلاعات دسترسی پیدا کرد .ساده ترین نوع اطلاعات در جامعه که مجرد از منطق به کار می روند ” عادت ” است.چه بسیار عاداتی که خود نمی دانیم به چه دلیل آن را انجام می دهیم .

تولید اطلاعات

امروزه فرایند تولید اطلاعات در عرصه ملی وبین المللی فرایندی سهل وآسان است . در دنیای سایبری امروز هرکس می تواند در جایگاه خود به عنوان یک تولید کننده اطلاعات محسوب شود. توانایی کار با رایانه ، در دسترس داشتن ابزارهایی همچون رایانه وانیترنت حداقل شرایطی است که فرد برای تولید اطلاعات بدان نیاز دارد .اما آنچه که در این میان کمتربدان توجه می شود مسئله ” سلامت اطلاعات ” است . افراد اطلاعات را همانطور که می خواهند تولید می کنند واشاعه می دهند اما اینکه این اطلاعات تا چه حد سالم وصحیح است ،مسئله ای ست که کمتر مور توجه قرار گرفته است . در عصر انفجار اطلاعات که به حق می توان گفت سرریزی اطلاعات صورت گرفته است صافی هایی جهت پالایش اطلاعات وجود ندارد وافراد بدون هیچگونه سنجش وپالایش اطلاعات از دروازه ها وبزرگراه های اطلاعاتی بهره برداری می نمایند . به گفته بابایی : سنجش (کیفیت اطلاعات ) ممکن است بیشتر یک مسئله ذهنی باشد.

کاربرد اطلاعات

مهمترین ویژگی قابل مشاهده در باره اطلاعات ،کاربرد آن است.استفاده از اطلاعات ممکن است بنابر قصد قبلی ،یا بدون قصد قبلی باشد . بسیاری از کاربران ممکن است به مرور اطلاعات بپردازند اما این مرور ناشی از بی تصمیمی یا بی هدفی باشد .

آنچه نشان دهنده (نیاز اطلاعاتی واقعی ) کاربران است،استفاده آگاهانه وبا قصد قبلی است.

برمبنای یک نظریه [۲] کاربرد اطلاعات دارای چهار رویکرد است:

۱-رویکرد جاری : روز آمد کردن اطلاعات به موازات پیشرفت های علمی در حوزه تخصصی مورد نظر .

۲-رویکرد روزمره : کسب اطلاعات خاص در زمینه امور در دست انجام که د راصطلاح کتابداری از طریق سوال مرجع پاسخ داده می شود .

۳-رویکرد جامع : دستیابی به اطلاعات وتعمیق آن د رکلیه زمینه ها

۴-رویکرد بازآموزی : آموزش مجدد وآشنا شدن با موضوعات جدید .

بار اضافی اطلاعات

 فن آوری پیشرفته ،پدیده (بمباران اطلاعات )را موجب شد. مواجهه با موج عظیم اطلاعاتی که از مجراهای گوناگون وبه شکل های مختلف ،کاربران را در معرض خود قرار می دهد ،کار بسیار مشکلی است ومشکل تر از آن ،گزینش اطلاعات مورد نیاز از میان چنین موجی است .[۳]

اکنون تعدد مجراهای دریافت اطلاعات وغلبه برخی ازرسانه های جدید انتقال اطلاعات بررسانه ها سنتی ،نظیر چیرگی رسانه های ویدیویی ورایانه ای برکتاب در بعضی زمینه ها ،حاکی از آن است که در عصر حاضر نه تنها سرعت تولید اطلاعات وتنوع موضوعی آن به شدت افزایش یافته واین رشد همچنان ادامه دارد ،بلکه رسانه ها ی حامل اطلاعات نیز کاملا دگرگون شده اند وچرخه اطلاعات سرعت بی سابقه ای یافته است (بابایی ،۱۳۷۸).

امنیت اطلاعات

 امنیت اطلاعات یک موضوع گسترده است که یک تعریف عمیق نیاز دارد .با مراجعه به متون (امنیت کامپیوتر ) و (امنیت سیستم های اطلاعات)چنانکه از این دو مفهوم به نظرمی آید،هردوی اینها قابل تعویض هستند .براین اساس امنیت کامپیوتر می تواند در قلمرو واژه ها ،عملکردها ویا مفاهیم تعریف شود .

امنیت کامپیوتر در قلمرو واژه ها می تواند در امنیت فیزیکی یکپارچه شود ،مانند امنیت موثر،امنیت کارکنان ،امنیت سیستم ها وامنیت شبکه (رزگوی ،۲۰۰۸)[۴]

تهدید های امنیت اطلاعات شامل :

۱-حمله های نرم افزاری عمدی

۲-شکست های فنی نرم افزار یا ارورها[۵]

۳-شکست یا ارور فعالیت انسانی

۴- تخلف ها یا فعالیت های جاسوسی عمد ی

۵-دشمنی یا فعالیت خرابکاری عمد ی

۶-ارور یا شکست فنی سخت افزار

۷-فعالیت سرقت عمومی

۸-فعالیت های عمدی اخاذی اطلاعات

مکانیزم های حفاظت امنیت اطلاعات شامل :

۱-استفاده از پسوردها

۲-آموزش کارمندان

۳-رسانه ها پشتیبانی

۴-خط مشی امنیت سازگار

۵-دیوار آتش

۶-خارج شدن خودکار حساب کاربری

۷-کنترل ایستگاه های کاری وشبکه ها و…(رزگوی ،۲۰۰۸)

ارزش اطلاعات

اطلاعات کالایی است که خرید وفروش می شود. حقیقت این است که نمی توان جنبه کالا بودن اطلاعات را مورد غفلت قرار داد اما تشریح اینکه این ارزش چگونه بدست می آید دشوار تر است .[۶]

ارزش اطلاعات مفهومی متغیر وناپایداراست وبه سادگی کمیت پذیر نیست .اطلاعات برای افراد مختلف ارزش های متفاوتی دارد وحتی ممکن است در موقعیت های زمانی ،مکانی و مفهومی متفاوت ،ارزش آن برای فرد واحد نیز متفاوت باشد.

متغیر بودن ارزش اطلاعات که مصرف کننده ونه تولید کننده آن را مشخص می کند،به این واقعیت اشاره دارد که با عمومیت یافتن بیشتر اطلاعات ،ارزش آن نیز افزایش می یابد .این تناقض آشکار –که بر خلاف بسیاری از کالاها اطلاعات ارزش محدود .معینی ندارد –بیانگر منشاء اطلاعات به عنوان زیر مجموعه ای از دانش بشری است .آنچه بهره گیران به دنبال آنند زیر مجموعه ای است ک به بهترین وجه نیازهای آنها را تامین کند . [۷]

آگاهی – تعریف

آگاهی به معنی آرایش خاصی از مجموعه ای اطلاعات است که می تواند به سیستم از طریق روند بازخورد روبه آینده قدرت عمل انتخابی را اهداء کند .بنابراین آگاهی نوع آرایش خاصی از مجموعه ای اطلاعات است ،آنهم برای عکس العمل انتخابی در مقابل جهان خارج . اطلاعات تنها زمانی که سیستم بازخورد روبه گذشته قبلی را مورد حمله قرار می دهد وبه ساختاری نوین از طریق نقد امکانی برسد می تواند مورد تحول قرار گیرد.این تحول از طریق تحول در منطق ودستگاه نقد انجام می شود که می توانند آگاهی جدیدی بوجود آورند .

 هر کسی روزانه تجربه‌های آگاهانهٔ فراوانی دارد. برای نمونه، آگاهی از گل قرمزی که در باغچهٔ حیاط است؛ یا صدای هواپیمایی که در آسمان در حال پرواز است؛ یا مزه ی شکلاتی که روی زبان فرد است و … نمونه ی نخست از سنخ تجربهٔ آگاهانهٔ دیداری، دومی شنیداری و سومی چشایی بود. هر یک از این تجربه‌های آگاهانه خصیصهٔ پدیداری دارند به این معنی که کیفیت خاصی برای تجربهٔ آنها وجود دارد.

اطلاعات چگونه به آگاهی تبدیل می شوند؟

 اگر اطلاعات را به IR  وآگاهی را به  IS  نشان دهیم می توانیم تبدیل اطلاعات به آگاهی را از طریق فرمول زیر معرفی کنیم :

 IC               IL

          IL

IR                IS

در بهترین شرایط ،زمانی آگاهی انسان در یک محدوده اطلاعاتی کامل فرض می شود که تمامی   IR     به   IS       تبدیل می شود ودر آن صورت نسبت IS

IR

را می توان یک دانست (قانع بصیر،۱۳۷۳) .

اطلاعات وآگاهی

اطلاعات حاصل مجموعه هایی از بازخوردهایی رو به گذشته نقد است ،در حالی که دستگاه نقد نگاه به آینده دارد .می گویند انسان تنها موجودی است که آگاهی براین امردارد که می میرد ،این خود نشانگر آن است که هدف آگاهی آینده است وتکامل .

منطق وعقل نگاه به گذشته دارد ودستگاه نقد ومعرفت نگاه به آینده . شناخت یک سیستم مبتنی بر اطلاعات که بتواند از مجموعه بازخورد های روبه گذشته یک مجموعه بازخورد روبه آینده بوجود آورد در حقیقت نشان دهنده چگونگی تکامل است.

 ۱-   هنگامی که یک مجموعه بازخورد روبه گذشته به یک سیستم مبتنی براطلاعات وارد می شود ،یعنی به درون سیستم ذخیره ای وارد می شود ،در ابتدا وبه فرض آن که هیچ ساختار عقلایی نیز در آن به وجود نیامده باشد (به مانند کودک)از طریق اتصالات میان نورون های مغز صورت های اولیه آرایش این بازخورد های روبه گذشته (اطلاعات ) به جود آمده وبه صورت انعکاسات شرطی بروز می کند . انعکاسات شرطی نقطه آغاز این ظرفیت های آرایش اطلاعاتی هستند که هنوز روبه گذشته دارند.

بنا براین در مرحله اول گونه ای آرایش کامل تر از بازخوردهای روبه گذشته بوجود می آید که خود نیز از طریق یک مکانیسم بازخورد روبه گذشته عمل می کند وآن را انعکاس شرطی می نامیم .

 ۲-   مرحله دوم از مهم ترین وپیچیده ترین مراحل است . در این مرحله که بازخورد روبه آینده به وجود می آید آرایش خاصی که میان اجزا اطلاعات به صورت انعکاس شرطی بود،یک تحول اساسی پیدا می کند . یا شاید میان این صورت هایی که نگرش به گذشته دارند آرایش خاصی ایجاد می شود. به هر صورت آدمی به تبع چنین حالتی قدرت انتخاب پیدا می کند . قدرت انتخاب یعنی نگرش به آینده . یعنی نقد روبه گذشته به نقد روبه آینده روی می دهد.

 ۳-مرحله سوم تنها مرحله ای ترکیبی است . در حقیقت با انقلاب صنعتی آدمی به یکباره به نیروی جادویی نقد امکانی پی برد.وی چون کودکی که به یکباره توانسته بود بعد از میلیاردها سال (حیات ) روش بازی با یک اسباب بازی را دریابد ،به ناگهان نقد موجبی را که تفوق قلمرو خیال بر اندیشه بود وتجربه در آن جایگاهی اندک داشت را فراموش کرد . با این فراموشی از اثر نیروی خیال وقدرتی که د رتجربه نقشی نداشت ،بیرنگ شد .

در واقع جریان شناخت وتغییر که مبتنی بر تحول نقد موجبی ونقد امکانی هستند ،به صورتی طپشی عمل می نماید ،نقدی بعد از نقد دیگر ،به صورتی متناوب اما درهر بار با گستردگی بیشتری عمل می نمایند ،ابتدا جریان پژوهش از طریق تجربه موجب تغییر شده ونوعی نگرش حسی بوجود می آورد (شناخت اولیه )این روند سرانجام با ایجاد نظریه به پایان رسیده وتصویر جدیدی از جهان بدست می آید (تبدیل نقد امکانی به موجبی )سپس نقد موجبی ابزار آرایش خلاق را برای ایجاد نقد امکانی فراهم می سازد وبه همین ترتیب داستان ادامه پیدا می کند.

نتیجه اینکه اطلاعات باید به شناخت وتغییر جهان بیانجامد. این عمل برای شناخت از طریق نقد موجبی وبرای تغییر از طریق نقد امکانی تحقق می پذیرد. نتیجه این فرایند افزایش آگاهی آدمی است .همیشه باید نعمت آزادی را به شناخت تبدیل کرده واز شناخت به عنوان نعمتی برای انتخاب استفاده کنیم . رمز موفقیت ماچه در زندگی فردی وچه اجتماعی درهمین جمله اخیر خلاصه می شود(قانع بصیر ،۱۳۷۳).

اطلاعات وجامعه

سازوکارهایی که برای انتقال اطلاعات ،از منابع به بهره گیران ،توسعه یافته بودند همگی به سرمایه گذاری کلانی نیاز دارند.نقش اطلاعات در جامعه تنها در بافتی به خوبی قابل درک است که در آن ،به روشی مناسب ،هزینه وارزش پولی اطلاعات تعیین شده باشد.پیشرفت های اخیر در حوزه فن آوری اطلاعات وهمگرایی تدریجی فن آوری هایی که قبلا از یکدیگر جدا بوده اند هم بر هزینه سیستم های زیر ساختاری اطلاعات وهم بر تحویل خدمات بهره گیری تاکید داشته اند .

در جهان صنعتی ،مردم ،اغلب دانش مورد نیاز برای امور جاری خود را از رادیو وتلویزیون دریافت می کنند.تقریبا همه ی خدمات پخش رادیویی و تلویزیونی به نوعی ،آگاهی نامه های خبری دارند وبیشتر آنها از گزارشگران ویا بنگاه هایی بهره می گیرند که به آنان اجازه می دهند تا به اخبار دسترسی آنی داشته باشند (رادباوه و گیلوردی ،۱۳۸۰).

آگاهی وجامعه

همگرایی فن آوری های ارتباطی واطلاعاتی ،پیشرفت های زیادی را ایجاد کرده است(رادباوه وگیلوردی،۱۳۸۰).

امروزه صحبت از اشاعه اطلاعات وبالابردن سطح آگاهی افراد در جامعه است .افراد در شرایط مختلف بدنبال اطلاعات هستند تا بتوانند آگاهانه زندگی کنند.

فن آوری اطلاعات وارتباطات بویژه اینترنت بر بازارهای محلی تاثیر زیادی داشته است . فعالیت هایی از خرید سبزی گرفته تا تجارت سهام ،به فضای محازی انتقال یافته است . به منظور فراگیری بیشتر ،خرید وتجارت ،مراکز بخش ها،ویراستاران روزنامه ها ،آگهی دهندگان ،تهیه کنندگان خدمات ،موسسات خیریه ودولت ها ،همگی ما را به سایت های وبی خود ارجاع می دهند (رادباوه وگیلوردی،۱۳۸۰).

وهمه ی اینها سبب شده است تا جوامع بدنبال اطلاعات وآگاهی باشند تا بتوانند با تکنولوژی های نوین همگام شوند.

دانش اندوختن در فلسفه ادبیات وعلوم انسانی واجتماعی ،از جهتی مانند معماری است که نیازمند آهن وآجروسنگ است وهم محتاج ملاطی که آنها را به یکدیگر جوش دهد وتحقق طرح کلی را امکان پذیر سازد.کسی که بخواهد فی المثل در ادبیات دوره ای خاص صاحب نظر شود ،هم باید آثار شاعران ونویسندگان آن دوره را بخواند وهم به شرح ها وتفسیر ها وتذکره ها وتاریخ هایی که درباره آن عصر نوشته شده مراجعه کند ،وگرنه پیوستگی مسائل را با یکدیگر نخواهد فهمید وجز مشتی اطلاعات پراکنده حاصلی نخواهد برد(فولادوند ،۱۳۸۱).

لزوم وکاربرد آگاهی رسانی جاری مبتنی بر اطلاع رسانی

 نیاز به روز آمد نگه داشتن اطلاعات ودر جریان پیشرفت های رشته وموضوع مورد علاقه خود بودن ،یک مسئله همگانی است وتقریبا همه افراد به درحات مختلف با آن درگیر هستند. [۸] اما برای برخی ،موضوع آگاهی رسانی جاری بسیار حیاتی وحساس است .در آگاهی رسانی جاری با توجه به نوع وظیفه وحیطه تخصی افراد وسازمانها اطلاعات ارائه می شود. یک روزنامه نگار به آگاهی مستمر از وقایع وحوادث روزمره نیاز دارد،ولی در محیط های علمی ودانشگاهی ،مسائل واطلاعات پژوهشی در کانون توجه قرار می گیرند. اما در عین حال همه د ریک نقطه مشترک هستند وآن ضرورت (روز آمد) بودن اطلاعات است .آگاهی رسانی جاری ،فرایندی است که ضرورتا از نیاز به واقعیت واصل اطلاعات ،پیچیده تر است ،چرا که سرعت ،پشتیبانی مداوم برای عرضه اطلاعات وحفظ ارتباط با کاربران در این فرایند دارای اهمیت است(بابایی ،۱۳۷۸).

نتیجه گیری

با مطالعه بررسی های صورت گرفته وبدنبال مباحث پیشین چنین برآورد می شود که امروزه کشورها وجوامع آنها به دنبال راه هایی هستند که توسعه یافتگی را در خود ایجاد کنند .از اینرو کشورهای جهان به ۳ دسته توسعه یافته ،در حال توسعه وتوسعه نیافته تقسیم شده اند.حال باید دید چگونه انسانها می توانند جامعه خود را به توسعه یافتگی برسانند؟

افراد یک جامعه زمانی که بتوانند آگاهانه ونه کورکورانه زندگی کنند شاید بهترین بستر را برای توسعه یافتگی جامعه خود مهیا نموده اند.انسان آگاه همواره بدنبال اطلاعات است تا پیشرفت را درخود وجامعه خود ایجاد نماید .انسان آگاه همواره خلاقانه می اندیشد ودر پی اندیشه خلاق خود زندگی را به پیش می برد. ازشواهد چنین برمی آید که اطلاعات وآگاهی بخش لاینفک زندگی انسانهای امروز وشاید بهتر بگویم انسانهای عصر سایبر است. آگاهی سبب می شود که انسان از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب حرکت نماید وبه مسائل آگاهانه بیاندیشد وتحول را نظاره گر باشد.اینکه انسان چگونه پیشرفت را حاصل می کند اینست که انسان آگاه در واقع دانش حقیقی را بدست آورده است واز طریق دانش به پیشرفت خواهد رسید .

پس نتیجه می گیریم که آگاهی نقطه آغاز است و زندگی انسان با آگاهی گسترش خواهد یافت و انسان غرق شده در دنیای سایبر نیازمند اطلاعات وآگاهی است تا بتواند همگام با تکنولوژی در همه ی امور پیش رود .

منابع وماخذ

۱-محسنی ،منوچهر(۱۳۸۰).جامعه شناسی جامعه اطلاعاتی .

۲-استیوارت هیوز،هنری(۱۳۸۱).آگاهی وجامعه.ترجمه عزت الله فولادوند.

۳-بابایی ،محمود(۱۳۷۸).نیاز سنجی اطلاعات .

۴-فیدر،جان(۱۳۸۰).جامعه اطلاعاتی .ترجمه علی رادباوه ،عباس گیلوردی.

۵-قانع بصیر ،محسن(۱۳۷۳).از اطلاعات تا آگاهی .

۶-rezgui ,yacine(2008).computer & security.journal home page :www.elsevier .com/locate/cose

۷- اشو(۱۳۸۵).پرواز در تنهایی .برگردان مجید پزشکی .نقل در وب سایت :

WWW.RAHPO.COM