در شماره ویژه نامه انجمن در ۱۳۴۹، نامه ای به قلم استاد ایرج افشار آمده است . این نامه حاوی مطالب مهم و نکات ارزشمندی پیرامون تاریخچه کتابداری ایران است. بدون شک کماکان جذاب و خواندنی ست. به ویژه برای جوانانی که از چندو چون پاگرفتن این رشته در ایران بی خبرند.
نامه دیگری از آقای ایرج افشار رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران رسیده است، که نظیر نامه قبلی حاوی اطلاعات تکمیلی در مورد مقاله فوقالذکر است. متن کامل این نامه در زیر درج میشود:
شماره چهارم دوره سوم خبرنامه انجمن کتابداران ایران را دیدم. حکایت از دلسوزی و علاقمندی بسیار گردانندگان انجمن داشت. هم مفصل شده است و هم پرفایدهتر از شمارههای قبل. توفیق همکاران را میخواهم و دعا میکنم.
ضمناً چند جملهای را بر مقاله آموزش کتابداری جدید در ایران از باب اطلاع علاقمندان مینویسم به قصد آن که تاریخچه تدریس این رشته کاملتر شود. اگر خالی از شائبه غرض بود در مجله درج خواهید کرد.
نخستین بار درس کتابداری پیش از شهریور ۱۳۲۰ و ظاهراً در اواخر مهد وزارت آقای علیاصغر حکمت و جزء کلاس مربوط به تدریس خبرنگاری یا روزنامهنگاری داده شده است و آقای دکتر محسن صبا و مرحوم دکتر مهدی بیانی تدریس کردهاند.
در باب اشارهای که به اقدامات سال ۱۳۴۴ دانشگاه تهران در باب ایجاد تحرک و تجدید سازمان و نوسازی و روش در کتابخانههای دانشگاه شده است باید توضیحاً گفت که سابقه امر کمی قدیمیتر است یعنی در بهار ۱۳۴۳؛ چون به دستور آقای دکتر جهانشاه صالح رئیس وقت دانشگاه تصدی امور اداره انتشارات و روابط کتابخانهها در دانشگاه تهران به عهده اینجانب گذاشته شد موضوع بنای کتابخانه مرکزی به میان آمد و برای آنکه پس از ساختمان افراد متخصص در کتابداری در اختیار دانشگاه باشد دو پیشنهاد به جناب آقای دکتر صالح کردم که خوشبختانه هر دو مورد موافقت قرار گرفت.
یکی درخواست آمدن یک متخصص کتابداری از آمریکا از راه فولبرایت بود و دیگر تشکیل دوره کتابداری. در آن وقت هنوز دانشکده علوم تربیتی تشکیل نشده بود و پینشهاد من از طرف دکتر صالح به کمیسیونی که دکتر افضل و دکتر صفا و من بودیم محول گردید و تشکیل دوره کتابداری در دانشکده ادبیات مطرح مذاکره قرار گرفت و طرح مواد هم ریخته شد؛ ولی چون در همان ایام تأسیس دانشکده علوم تربیتی موردنظر دکتر صالح قرار گرفت قرار شد که دوره کتابداری هم در آن دانشکده تأسیس شود و مباحثات مربوط به این امر به عهده کمیسیونی مرکب از دکتر محمد مقدم و دکتر افضل و اینجانب قرار گرفت؛ و یکی دو ماه پس از مذاکراتی که در این کمیسیون شد خانم هاپیکنز به ایران رسید و به ما پیوست و سرانجام طرح دوره فوقلیسانس مورد تصویب دکتر صالح واقع شد.
کلاسهایی هم توسط کانون پروش فکری کودکان تشکیل شد که من تواریخ تشکیل آنها را به یاد ندارم.
اولین درس دانشگاهی کتابداری در سال ۱۳۶۶ در دانشسرایعالی که آن موقع جزء دانشگاه تهران بود به صورت اختیاری ایجاد شد و تا سال ۱۳۴۱ برقرار بود و دانشجویان میتوانستند آن را جزء دروس انتخابی خود اختیار کنند. در این مدت تدریس آن به عهده اینجانب بود و سعی من که همان سال از بورس کتابداری یونسکو بازگشته بودم و شوری بسیار در تغییر وضع کتابخانههای ایران داشتم بر این بود که دانشجویان را با افکار تازه درباره کتابداری آشنا کنم و آن عبارت بود از اینکه کتابخانه باید به صورت باز در دسترس باشد و طبعاً در چنین وضعی باید روش موضوعی را انتخاب کرد تا استفاده از کتابخانه آسان باشد.
ایرج افشار
تاریخ درج شده در پاراگرافت آخر (۱۳۶۶) احتمالا باید ۱۳۳۶ باشد که به اشتباه درج شده است.